مفصل مچ پا آخرین مفصلی است که وزن بدن را تحمل می‌کند و در مواجهه با ضربه یا فشار زیاد ممکن است مورد دررفتگی قرار گیرد. این وضعیت باعث درد و ناراحتی شدید میشود و برای تشخیص در رفتگی مچ پا ممکن است تصویربرداری انجام شود. درمان این مشکل معمولاً شامل داروهای مسکن و استفاده از آتل میشود. در رفتگی مفاصل در اندام‌های مختلف نیز امکان دارد اتفاق بیفتد که باعث درد و تورم میشود. اگر این مشکل شما را درگیر کرده است، برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی، اهمیت دارد که به علائم درد در مفاصل توجه کرده و بهتر است از امکانات مشاوره تلفنی یا حضوری سایت دکتر عطار استفاده کنید.
علائم و نشانه های در رفتگی مچ پا چیست؟
مفصل مچ پا، استخوانهای تیبیا و فیبولا، و تالوس را به هم متصل کرده و وظیفه تحمل وزن بدن را در فعالیت‌های روزمره بر عهده دارد. در صورت در رفتگی مچ پا، دو سر مفصل سطح تماس خود را از دست می‌دهند که ممکن است به صورت کامل یا جزئی باشد. این وضعیت معمولاً از آسیب‌های ناشی از ضربه، آسیب رباط یا غضروف ناشی میشود. درمان نیازمند مداخله پزشکی است، اما در برخی موارد ممکن است مفصل خودبه‌خود به جای خود بازگردد. آسیب شدید ممکن است باعث پارگی رباط‌ها شده و احتمال این وضعیت در تصادفات و ورزش‌های فشاری بیشتر است.
علائم دررفتگی مچ پا شامل درد شدید، ورم، تغییر شکل و کبودی میشوند که ممکن است باعث ناتوانی در راه رفتن، تغییر شکل مچ پا، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در پاها و حتی درد پاشنه شود. در حالتی که استخوان به طور غیرطبیعی بیرون زده و فشار به پوست وارد کند، مشکلاتی مانند درد مفاصل، تورم، مشکل در حرکت دادن ناحیه آسیب‌دیده، ناتوانی از ایجاد فشار روی مفصل و تغییر رنگ پوست نیز ممکن است رخ دهد. در نیمه در رفتگی، بخشی از استخوان از محل خود جابه‌جا میشود که علائمی مانند درد، تورم، بی‌حسی، آسیب عصب حسی و حرکتی، کوتاه دیده‌شدن پا، و ناتوانی در حرکت‌دادن مفصل را ایجاد می‌کند.
تشخیص در رفتن مچ پا
برای تشخیص دررفتگی مچ پا، مراجعه به پزشک الزامی است؛ پزشک اطلاعاتی از شما جمع‌آوری می‌کند، از جمله سوابق آسیب‌های قبلی، داروهای مصرفی و بیماری‌های قبلی. همچنین پزشک سؤالاتی درباره وقوع دررفتگی و سوابق آسیب‌های شما می‌پرسد تا نوع و مکان دررفتگی را تشخیص دهد. تغییر شکل مچ پا میتواند در تشخیص، نقش مهمی داشته باشد.
بررسی فیزیکی برای ارزیابی وضعیت عصب‌ها و جریان خون نیز انجام میشود. از تصاویر رادیولوژی مانند اشعه ایکس استفاده میشود تا شکستگی‌ها و تغییرات در مفصل مشاهده شود. اگر دررفتگی شدید باشد و اجزای دیگر نیز درگیر باشند، آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی ممکن است توصیه شود.
پزشک ممکن است حرکت استخوان در ناحیه آسیب دیده را بررسی کرده و تصویربرداری انجام دهد تا جزئیات بیشتری از وضعیت را بررسی کند. معمولاً عکس‌برداری با اشعه ایکس برای شناسایی شکستگی و بدشکلی مفصل کاربرد دارد. همچنین برای تشخیص آسیب به رباط یا تاندون، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی ممکن است اجرا شود. این تست‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا اطمینان حاصل کند که درمان مناسبی اعمال شود.
علل در رفتن مچ پا
دررفتگی مچ پا ممکن است به دلیل وارد شدن نیروی رو به عقب، قدامی یا جانبی به مفصل رخ دهد. حالت دررفتگی خلفی مچ پا، شایع‌ترین حالت است و اغلب در اثر تصادفات مانند سقوط از ارتفاع رخ می‌دهد. حالت‌های دیگر دررفتگی شامل دررفتگی قدامی و جانبی هستند که ممکن است به دلیل فشار پیچشی یا تصادفات مختلف ایجاد شوند. در مواجهه با این نوع آسیب، کودکان و نوجوانان و افراد با ضعف عضلات مچ پا بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
عوامل مختلفی می‌توانند باعث دررفتگی مفاصل شوند، از جمله تروما، ضربه‌ها و سایش مکرر در فعالیت‌های تکراری. برخی از علل این عارضه شامل سقوط یا تصادف، تمرینات فشرده ورزشکاران، و پاتولوژی‌های خاص مانند سندرم اهلرز دانلوس هستند.
راه های درمان در رفتگی مچ پا
برای درمان دررفتگی مچ پا بسته به میزان و سطح آسیب، روش‌های زیر قابل انجام است:
درمان خانگی در رفتگی مچ پا
اگر می‌خواهید برای درمان در رفتگی مچ پا در خانه اقدام کنید، لازم است تا زمانی که درد مچ پا ادامه دارد، از ایستادن طولانی مدت اجتناب کنید. پس از مراجعه به پزشک و اقدامات درمانی، از کمپرس یخ برای کاهش التهاب و درد استفاده کنید. این کار را روزی سه بار به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه انجام دهید، به ویژه در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول. حتماً یخ را در یک حوله یا پارچه بپیچید و برای کنترل فشار و ورم، از بستن باند کشی استفاده کنید. برای کاهش ورم، پاها را بالاتر از سطح قلب نگه دارید.
استفاده از مسکن
در درمان دررفتگی مچ پا، اولین گام تسکین درد است که معمولاً با تجویز داروهای مسکن و ضدالتهاب انجام میشود. برخی از مسکن‌ها شامل ژل پیروکسیکام، ژل دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن و قرص دیکلوفناک هستند. اگر درد پس از یک هفته بهبود نیابد یا با کبودی و تورم شدید همراه باشد، مراجعه به پزشک ارتوپد توصیه میشود. درمان‌های ممکن شامل بریس و آتل برای تثبیت، آسپیراسیون مفصل، تجویز داروهای کاهنده درد و التهاب، فیزیوتراپی، تزریق استروئید، و در موارد شدیدتر جراحی میشود.
جا انداختن مفصل
در درمان دررفتگی مچ پا، جا انداختن مفصل به عنوان اولین گام بسیار حائز اهمیت است. این عمل به بازگرداندن مفصل به حالت طبیعی کمک می‌کند. نحوه جا انداختن در رفتگی مچ پا به این صورت است که ممکن است نیاز به حرکات کششی خفیف و مصرف داروهای کاهنده درد باشد. پزشک ممکن است آزمایش تصویربرداری رادیولوژی را تجویز کرده و در صورت لزوم، آتل یا گچ را برای حمایت از مفصل توصیه کند. همچنین، استراحت و اجتناب از فشار زیاد بر مچ پا نیز برای بازیابی سریع‌تر مفید است.
فیزیوتراپی
پس از پایان دوره نقاهت جراحی در رفتگی مچ پا، انجام جلسات فیزیوتراپی برای بیمار ضروری است. این فرایند با هدف بهبود دامنه حرکتی مفصل و تقویت عضلات مچ پا انجام میشود. روند بهبودی معمولاً سریع است، اما عواملی مانند سن و مشکلات گردش خون ممکن است تأثیرگذار باشند. فیزیوتراپیست ممکن است تمرینات خاصی را برای ادامه درمان در خانه توصیه کند.
پیشگیری از دررفتگی مفاصل امکان‌پذیر نیست. اما در هنگام ورزش و فعالیت‌های سنگین، حرکات شدید وارد آسیب و ضربه نشوید. به‌ویژه در کودکان که بیشتر در معرض آسیب قرار دارند، در هنگام بازی و فعالیت باید احتیاط نمود.
جراحی
گاهی جا انداختن مفصل نیاز جراحی دارد زیرا روش‌های دیگر جواب نمی‌دهد؛ جراحی ممکن است در مواقعی نظیر دررفتگی‌های مکرر یا آسیب به استخوان، ماهیچه یا تاندون‌ها اجرا شود. جراح ارتوپد در این جراحی‌ها به اصلاح مفصل آسیب‌دیده می‌پردازد و پس از عمل، بیمار را تحت‌نظر دارد تا از درستی درمان اطمینان حاصل شود. در صورت لزوم، از درمان های کم تهاجمی مانند آرتروسکوپی، بازسازی بافت آسیب‌دیده یا آرتروپلاستی (تعویض مفصل با پروتز) نیز در این جراحی‌ها استفاده میشود. پس از جراحی، توان‌بخشی و گسترش فعالیت‌های فیزیکی با ویزیت‌های مستمر و فیزیوتراپی ضروری است. مدت زمان بازیابی نیازمند شدت پیچ خوردگی مچ پا و نوع جراحی است و ممکن است مدت‌ها به طول بیانجامد.
عوارض عدم درمان در رفتگی مچ پا
دررفتگی مچ پا باعث درد شدید و محدودیت حرکت میشود، به‌ویژه در حین حرکت پا. در صورت عدم درمان درست و به‌موقع، ممکن است عوارض جدی شامل آسیب عصبی، ازدست‌دادن عملکرد مفصل، درد مزمن، خونریزی، عفونت، آسیب به غضروف، پاره شدن پوست، انحراف شست پا، شکستگی استخوان،صافی کف پا و آرتروز رخ دهد. آرتروز مچ پا، به‌خصوص در افراد میانسال و سالمند، اغلب از شکستگی یا دررفتگی مچ پا و آسیب‌های پیشین ناشی از مصدومیت ایجاد میشود. این بیماری ممکن است پس از مصدومیت ایجاد شده و به‌تدریج پیشرفت کند. برای پیشگیری از این عوارض، نیاز به تشخیص و درمان صحیح این مشکلات است.
آیا هنگام در رفتگی مچ پا مراجعه به پزشک ضرورت دارد؟
در رفتگی مچ پا، ممکن است با شکستگی استخوان یا آسیب به رباط و تاندون همراه باشد. در صورت داشتن هر یک از علائم مربوط به در رفتگی، توصیه میشود به دکتر فوق تخصص مچ پا مراجعه کرده و تشخیص دقیق دریافت شود. این عارضه میتواند عوارض جدی به همراه داشته باشد و باعث تغییر شکل مفصل گردد. درمان این مشکل نیازمند مشورت با بهترین پزشک ارتوپد در تهران است که ممکن است به فیزیوتراپی نیز ارجاع دهد.
