آرتروز به تخریب مفاصل گفته می‌شود که می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. اگر تخریب مفاصل در گردن رخ دهد آن را آرتروز گردن می‌نامیم، اگر در آرنج باشد آرتروز آرنج و وقتی در مچ پا مفاصل تخریب شوند آرتروز مچ پا رخ داده است. معمولا بیماران از درد و التهاب مفاصل متوجه وجود مشکل شده و به پزشک مراجعه می‌کنند. خوشبختانه امروزه درمان‌های متنوع و مناسبی هم برای آن در نظر گرفته شده و بیماران می‌توانند با مراجعه به پزشک متخصص ارتوپد و یا دکتر فوق تخصص مچ پا از درد و ناراحتی رها شوند.
آرتروز مچ پا چیست و چه انواعی دارد؟
آرتروز مچ پا بسته به دلیل بروز آن به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.
- استئوآرتریت
این نوع آرتروز شایع‌ترین نوع است و به دلیل از بین رفتن غضروف و ساییدگی مفاصل روی یکدیگر به وجود می‌آید که در نتیجه آن درد، قرمزی، تورم و التهاب در مچ پا احساس می‌شود.
- آرتریت
گاهی اوقات جراحات و آسیب‌هایی که به مچ پا وارد می‌شوند، مفصل پا را درگیر می‌کنند که علائم آن ممکن است حتی بعد از بهبودی آسیب وارده به مچ پا مشخص شوند. این نوع آرتروز که در نتیجه صدمات وارده به مچ پا به وجود می‌آید «آرتریت» نامیده شده است.
- آرتریت روماتوئید
این نوع آرتروز شیوع کمتری نسبت به بقیه دارد. در آرتریت روماتوئید، بافت مفصل تخریب می‌شود و درد و التهاب ایجاد می‌کند. برای مطالعه بیشتر در این موضوع به مقاله آرتریت روماتوئید مراجعه کنید.
آرتروز مچ پا به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟
مهم‌ترین دلیل ایجاد آرتروز صدمه به مچ پا مانند شکستگی، آسیب به تاندون‌های مچ پا، پارگی یا التهاب تاندون آشیل، از بین رفتن غضروف یا حتی رگ به رگ شدن مچ پاست که در طول زمان و حتی بعد از اینکه بهبودی حاصل شد، در نتیجه ساییدگی مفاصل به یکدیگر یا آسیبی که به مفاصل ایجاد شده آرتروز خودش را نشان می‌دهد. حتی ممکن است بعد از شکستگی‌ها، استخوان‌ها در جای صحیح خود قرار نگرفته و به درستی جوش نخورند که این نیز باعث ساییدگی و آرتروز می‌شود.
- در عین حال بیماری‌هایی نیز وجود دارند که باعث آسیب به مفاصل می‌شوند مانند ییماری نقرس و لوپوس و آرتریت پسوریاتیک.
- به علاوه برخی عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی به مفاصل یا غضروف‌ها حمله می‌کنند و با تخریب آن‌ها موجب آرتروز می‌شوند.
بیشتر بخوانید: درمان آرتروز مچ دست
تشخیص آرتروز مچ پا به چه صورت است؟
بیماران معمولا با علائمی چون درد و تورم مچ پا به پزشک مراجعه می‌کنند. پزشک بعد از بررسی وضعیت فیزیکی، برای اطمینان از وجود آرتروز از عکس رادیوگرافی، ام آر آی و احتمالا آزمایش خون کمک می‌گیرد و بر اساس نتایج مشاهده شده روش درمانی را پیشنهاد می‌کند.
چه علائمی وجود آرتروز در مچ پا را نشان می‌دهد؟
علائم آرتروزها در هرجای بدن که باشند با یکدیگر مشابه است. از این رو علائم آرتروز پا عبارتند از:
- درد
درد آرتروز مچ پا علاوه بر خود مچ بیشتر در قسمت ساق پا، پشت کف پا و وسط کف پا احساس می‌شود. این درد گاهی اوقات خفیف است و گاهی تیز و شدید به قدری که گرگرفتگی به نظر می‌رسد. حتی ممکن است چند هفته دردی حس نشود اما دوباره درد به سراغتان بیاید.
- خشکی مفاصل
وقتی غضروف در حال تخریب باشد و مفاصل ملتهب و ساییده شوند به مرور زمان خشک می‌شوند و در نتیجه دامنه حرکتی مچ پا کاهش پیدا می‌کند. حتی انگشتان نیز به سختی حرکت می‌کنند. دردی که در این ناحیه حس می‌شود باعث می‌شود بیمار مچ پای خود را حرکت ندهد و این خود به خشکی مفاصل کمک می‌کند.
- تورم
ساییدگی مفاصل به یکدیگر باعث تورم می‌شوند. به همین خاطر ممکن است در آرتروز مچ پا شاهد ورم کردن مچ پایتان باشید.
- صدا دادن مفاصل
به دلیلی خشک شدن مفاصل یا جا به جایی آن‌ها و خارج شدنشان از محل اصلی، ممکن است حین راه رفتن یا حرکت دادن مچ یا انگشتان پا صدای تق تق یا قیژ قیژ بشنوید.
- عدم ثبات
به دلیل خشکی مفاصل مچ پا ممکن است هنگام راه رفتن یا حرکت دادن مچ پا، مفصل نتواند هماهنگ شود و مچ پا بچرخد.
- تغییر در راه رفتن
وقتی مدت زیادی از آرتروز بگذرد و ساییدگی مفاصل زیاد شود، بدن برای اینکه وزن زیادی روی یک پا وارد نکند وزن اضافی را به قسمت‌های دیگر بدن می‌اندازد که این باعث تغییر در راه رفتن فرد می‌شود. به علاوه این تغییرات می‌تواند باعث بروز ساییدگی در سایر مفاصل نیز شده و نهایتا آرتروز لگن و مفاصل زانو را به همراه داشته باشد.
در چه صورتی برای درمان آرتروز مچ پا نیاز به جراحی است؟
پزشکان معمولا ترجیح می‌دهند درمان آرتروز مچ پا به کمک روش‌های غیر جراحی انجام پذیرد تا آسیب کمتری به بافت‌های پا وارد شود. اما چنانچه هیچ کدام از روش‌های غیر جراحی نتیجه بخش واقع نشد، تنها راهی که می‌تواند برای رهایی بیمار از درد و رنج موثر باشد جراحی است. در جراحی آرتروز مچ پا، مفصل مچ پا با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. البته جراحی آرتروسکوپی و فیوژن – که در ادامه مفصل‌تر در مورد آن توضیح داده شده – هم از روش‌های درمانی جراحی آرتروز مچ پا هستند.
از چه روش‌هایی برای درمان آرتروز مچ پا استفاده می‌شود؟
هر چه زودتر برای درمان آرتروز مچ پا مراجعه کنید مفاصل و استخوان‌ها هنوز انعطاف پذیری خود را به طور کامل از دست نداده‌‌اند و می‌توانید با روش‌های غیر جراحی مانع از تغییر شکل مچ پا شوید.
دارو درمانی آرتروز مچ پا
به طور کلی برای تسکین درد ناشی از آرتروز از مسکن‌های ضد التهاب مانند ناپروکسن یا ایبوپروفن استفاده می‌شود. گاهی پزشک با تزریق مستقیم داروهای ضد التهابی (به نام کورتیکواستروئید) به مفاصل به کاهش تورم و درد کمک می‌کند. اثر داروی تزریقی معمولا بین ۳ تا ۶ ماه باقی می‌ماند.
بیشتر بخوانید: خارپاشنه چیست و چگونه درمان می شود؟
درمان آرتروز مچ پا با استفاده از وسایل کمکی
ثابت نگه داشتن پا به کاهش درد ناشی از آرتروز مچ پا کمک خواهد کرد. به همین دلیل گاهی پزشک استفاده از بریس را برای بیمار تجویز می‌کند. وقتی مفصل در جای خود ثابت شود، فشار کمتری به آن وارد خواهد شد و در نتیجه درد و التهاب آن کاهش پیدا خواهد کرد. برای تهیه بریس مناسب با شرایط خود باید حتما با پزشکتان مشورت کنید.
ورزش مناسب برای آرتروز مچ پا
ورزش‌هایی که فشار زیادی را بر روی مچ پا تحمیل می‌کنند مخصوصا اگر فرد صافی کف پا داشته باشد. به وخیم‌تر شدن اوضاع مفاصل دامن می‌زنند. در مقابل ورزش‌هایی مانند یوگا و شنا با تقویت قلب، خونرسانی به همه اعضای بدن از جمله مچ پا را بهبود بخشیده و به این ترتیب به بهبود سریع‌تر آسیب‌ها کمک می‌کنند.
درمان آرتروز مچ پا با استفاده از فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی به کمک پالس‌های الکتریکی ضعیف و تمرین‌های ورزشی، قدرت حمایتی مفاصل را افزایش می‌دهند. هم چنین ممکن است پزشک بر حسب نیاز از اولتراسوند درمانی، لیزردرمانی و ماساژ درمانی نیز استفاده کند.
اوزون تراپی مچ پا
در اوزون تراپی، به محل آسیب اکسیژن (اوزون) به همراه یک سری مواد مغذی مورد نیاز استخوان تزریق می‌شود تا مفاصل و استخوان‌ها بتوانند خودشان را سریع‌تر ترمیم کنند. از آنجا که به طور معمول خون رسانی به محل آسیب دیده با اختلال رو به رو می‌شود، بافت‌های آن ناحیه با کمبود اکسیژن و مواد مغزی رو به رو خواهند شد و نمی‌توانند خودشان را ترمیم کنند. به همین خاطر پزشک با تزریق مستقیم این مواد به بافت‌ها کمک می‌کند تا بهبود یابند.
خشک کردن یا فیوژن مفصل
همان طور که گفته شد، وقتی مفصل ثابت شود درد و التهاب نیز کاهش پیدا می‌کند. به همین دلیل در شرایطی که بیمار به شدت تحت فشار و درد و رنج باشد و سایر روش‌ها برای او موثر واقع نشوند، پزشک جراح ارتوپد ممکن است خشک کردن یا فیوژن مفصل را پیشنهاد دهد. در این روش طی یک عمل جراحی، مفصل به وسیله میله و پیچ‌هایی در جای خود ثابت نگه داشته می‌شود. در نتیجه حرکت مچ پا محدود خواهد شد اما در مقابل درد و التهاب نیز کاهش می‌یابد. ممکن است بعد از حصول بهبودی، پزشک میله و پیچ‌ها را از پای بیمار خارج کند و حرکت به حالت عادی خود برگردد.
بیشتر بخوانید: درد پاشنه پا و راه های درمان آن
جمع بندی
آرتروز مچ پا شاید دردی باشد که بتوان با آن کنار آمد اما فراموش نکنید این درد می‌تواند به سایر ارگان‌های بدنتان هم آسیب بزند. همان طور که گفته شد، بدن برای پخش کردن فشار وارده روی این بخش، طرز راه رفتن را تغییر می‌دهد و در نتیجه آن آرتروز زانو و لگن هم به آرتروز مچ پا اضافه خواهد شد. به علاوه هرچه سریع‌تر نسبت به درمان اقدام کنید، استخوان‌ها هنوز انعطاف پذیری خود را از دست نداده‌‌اند و درمان بدون نیاز به جراحی و راحت‌تر خواهد بود. پس اگر شما هم علائم آرتروز مچ پا را در خود احساس می‌کنید هر چه سریع‌تر به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه کنید تا بیماری تشخیص داده شده و درمان شود.
