معرفی روش‌های درمانی کم‌تهاجمی ارتوپدی

جراحی تنها راه درمان بیماری‌ها و آسیب‌های واردشده به مفاصل، استخوان‌ها و عضلات بدن نیست. در بسیاری از موارد، می‌توان بیماری‌ها و مشکلات ارتوپدی را با درمان‌های کم تهاجمی درمان کرد. به‌علاوه، امروزه روش‌های جدید جراحی، به جراحان ارتوپد این امکان را می‌دهند تا بسیاری از جراحی‌ها را با ایجاد برش‌های کوچک در سطح پوست انجام دهند؛ به این روش‌ها، جراحی‌های کم تهاجمی می‌گویند.

از درمان‌های کم تهاجمی پرکاربرد در ارتوپدی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• استفاده از داروهای خوراکی و تزریقی، مانند تزریق کورتیکواستروئیدها (کورتون)
• استفاده از بریس و تجهیزات کمکی
• فیزیوتراپی
• کاردرمانی
• آرتروسکوپی
• کاردرمانی
• جراحی‌های کم تهاجمی
• اوزون درمانی

در ادامه با هر یک از این روش‌های درمانی بیشتر آشنا می‌شویم.

درمان کم تهاجمی به چه معنا است؟

در درمان کم تهاجمی، پزشک سعی در درمان بیماری و مشکل بیمار با حداقل آسیب و تروما به بدن دارد. برای مثال در جراحی کم تهاجمی، جراحی با ایجاد برش‌هایی در حد چند سانتی‌متر انجام می‌شود تا حداقل آسیب به بافت نرم اطراف وارد شود.

انواع درمان کم تهاجمی

در ارتوپدی، در کنار روش‌های جراحی، از درمان‌های کم تهاجمی گوناگونی برای درمان بیماری‌ها کمک گرفته می‌شود. پزشک بر اساس نوع بیماری، شرایط بیمار و شدت بیماری او، مناسب‌ترین روش درمان را انتخاب می‌کند.

درمان‌های دارویی

داروها، مانند مسکن‌ها و کورتیکواستروئیدها، نقش مهمی در کاهش درد و ناراحتی بیماران مبتلا به دردهای استخوانی و مفصلی دارند. این داروها در کنار ورزش کردن و فیزیوتراپی، می‌توانند به کاهش التهاب، پاراستزی و درد‌های مفصلی و استخوانی کمک کنند. پزشکان ارتوپد، از درمان‌های دارویی برای مداوای بیماری‌های زیر کمک می‌گیرند:

• شکستگی استخوان‌ها
• پارگی رباط
• نوروپاتی
• استئوآرتریت یا دژنراسیون زانو، ستون فقرات یا لگن
• بیماری پاژه
• روماتیسم مفصلی
• پوکی استخوان

از داروهایی که به‌طور شایع، برای درمان بیماری‌ها ارتوپدی و کاهش درد ناشی از آن‌ها تجویز می‌شوند، می‌توان موارد زیر را نام برد:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAIDs

این دسته از داروها، یکی از پرمصرف‌ترین گروه‌های دارویی هستند که نه‌تنها در درمان بیماری‌های ارتوپدی، بلکه در درمان طیف بسیاری وسیعی از بیماری‌ها کاربرد دارند. ممکن است، تنها درمانی که برای درد خفیف تا متوسط استخوانی یا مفصلی نیاز داشته باشید، یک دوره کوتاه مصرف NSAID ها باشد. ایبوپروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک، از NSAID های پرمصرف هستند. علاوه بر فرم خوراکی، این داروها دارای فرم موضعی به شکل کرم، ژل و محلول نیز هستند.

استامینوفن

می‌توان از استامینوفن، برای کنترل و کاهش درد مفاصل و استخوان‌ها کمک گرفت. بااینکه برخلاف NSAID ها، استامینوفن خاصیت ضدالتهابی ندارد، اما به علت عوارض کمتر در برخی موقعیت‌ها ترجیح داده می‌شود.

داروهای ضدافسردگی

احساس ناراحتی، روحیه پایین و افسردگی، از عوارضی هستند که ممکن است به دنبال بیماری‌ها و دردهای مزمن، بیمار را درگیر خود کنند. داروهای ضدافسردگی برای کاهش این مشکلات و همچنین کمک به تسکین درد، تجویز می‌شوند.

داروهای ضد صرع

خط اول درمان دردهای ناشی از درگیری اعصاب، داروهای ضد صرع مانند گاباپنتین و پرگابالین هستند. برای کاهش عوارض جانبی، توصیه می‌شود تا درمان با دوز پایین آغازشده و به‌تدریج تا رسیدن به دوز درمانی، به دوز دارو افزوده شود.

کورتیکواستروئیدها

این داروها به شکل خوراکی، تزریق عضلانی یا تزریق مستقیم به مفصل، در دسترس هستند. کوریتکواستروئیدهای خوراکی، معمولاً برای یک دوره کوتاه یک تا دوهفته‌ای تجویز می‌شوند، زیرا استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها می‌تواند باعث عوارض جانبی جدی شود. تزریق مستقیم کورتیکواستروئیدها به مفصل می‌تواند دردهای مفصلی و استخوانی را تا ۶ ماه ساکت کند، اما ممکن است تمام بیماران، به تزریق موضعی استروئیدها، پاسخ مناسبی نشان ندهند. پردنیزولون، متیل پردنیزولون و دگزامتازون، مثال‌هایی از داروهای کورتیکواستروئیدی هستند.

شکل‌کننده‌های عضلانی

شل‌کننده‌های عضلانی در درمان اسپاسم دردناک عضلات تجویز می‌شوند. تیزانیدین و باکلوفن، از این دسته داروها هستند.

داروهای مؤثر در درمان پوکی استخوان

استئوپروز یا پوکی استخوان، به معنای کاهش استقامت و ضخامت استخوان‌ها و حساسیت بالاتر آن‌ها، نسبت به ضربه و شکستگی است. داروهایی مانند ایباندرونات و آلندرونات، برای درمان پوکی استخوان تجویز می‌شوند.

استفاده از بریس و تجهیزات کمکی

برخی از بیماری‌های ارتوپدی، مانند تاندونیت آشیل یا دررفتگی‌های مچ پا، برای درمان یا پیش از انجام سایر اقدامات درمانی مانند جراحی، باید مدتی بی‌حرکت شوند. از بریس، کفش‌ها و بوت‌های مخصوص یا آتل و گچ گرفتن، برای این کار استفاده می‌شود. از بریس‌های ستون فقرات، برای اصلاح یا پیشگیری از پیشرفت اسکولیوز و از بریس‌های گردنی، برای بی‌حرکت کردن گردن در طول دوره بهبودی کمک گرفته می‌شود.

 

فیزیوتراپی و کاردرمانی

فیزیوتراپی و کاردرمانی، بخش جدایی‌ناپذیری از درمان‌های کم تهاجمی مشکلات و بیماری‌های ارتوپدی هستند. در فیزیوتراپی، هدف ارزیابی و درمان محدودیت‌های حرکتی ناشی از آسیب‌ها یا بیماری‌های سیستم اسکلتی و استخوانی است. فیزیوتراپی می‌تواند به شما کمک کند تا بدون نیاز به درمان‌های تهاجمی‌تری مانند جراحی، به زندگی روزمره خود بازگردید. در فیزیوتراپی، از روش‌های مختلفی مانند تمرینات مخصوص ورزشی، استفاده از لیزر و گرما یا سرما، کمک گرفته می‌شود. فیزیوتراپی می‌تواند بخشی از برنامه درمانیبیماری‌های زیر باشد:

 

• آرتریت‌ها مانند استئوآرتریت
• بورسیت
• بیماری فروزن شولدر یا شانه یخ‌زده
• بی‌ثباتی زانو
• دردهای مفصلی
• دیستروفی عضلانی
• اسکولیوز
• تنگی کانال نخاعی

کاردرمانی، یکی از شاخه‌های علوم بازتوانی است که می‌تواند به افرادی که از آسیب یا جراحت خاصی رنج می‌برند، کمک کند تا کارها و فعالیت‌های روزمره را به‌تنهایی و بدون ناراحتی و مشکل انجام دهند. کاردرمانی می‌تواند به بهبود حرکات بدن، بازگرداندن عملکرد، تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. شکستگی‌ها و دررفتگی‌ها، آرتروز، نوروپاتی‌های محیطی، قطع عضو و تروما و آسیب‌ها، می‌توانند محدودیت‌هایی را برای بیماران ایجاد کنند. کاردرمانی به رفع محدودیت‌های ناشی از این بیماری‌ها کمک می‌کند.

 

عمل جراحی آرتروسکوپی

عمل آرتروسکوپی، یک روش جراحی کم تهاجمی است که پزشکان از آن برای بررسی، تشخیص و درمان مشکلات داخل مفصل، استفاده می‌کنند. همان‌طور که گفتیم، آرتروسکوپی یک جراحی کم تهاجمی و سرپایی است؛ یعنی برای انجام آن نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارید. اگر به مشکلات مفصلی مانند آسیب و تروما به مفصل یا به آرتریت‌ها دچار هستید، ممکن است پزشک آرتروسکوپی را به شما پیشنهاد دهد. در طول این عمل، پزشک ابزاری به نام آرتروسکوپ را از طریق چند برش کوچک وارد مفصل شما می‌کند تا میزان آسیب واردشده به مفصل را ارزیابی کند. در طی آرتروسکوپی، پزشک می‌تواند آسیب‌های واردشده به مفصل را ترمیم کند.

آرتروسکوپی نسبت به جراحی باز و سنتی، عوارض بسیار کمتری دارد. دوره ریکاوری و بهبودی پس از آرتروسکوپی هم بسیار کوتاه‌تر از روش‌های سنتی است. این مزیت‌ها، باعث محبوبیت بالای این روش در میان پزشکان و بیماران شده است.

 

اوزون درمانی

اوزون تراپی، روشی است که در آن از گاز اوزون (O3)، برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. اوزون گازی بی‌رنگ است که از سه اتم اکسیژن ساخته‌شده است. تزریق این گاز به بدن، می‌تواند با تنظیم فعالیت سیستم ایمنی و کاهش فرایندهای التهابی، به درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها ازجمله مشکلات ارتوپدی کمک کند.

 

برای مثال می‌توان از اوزون تراپی برای کاهش التهاب و علائم ناشی از استئوآرتریت کمک گرفت. همچنین به علت نقش گاز اوزون در تنظیم فعالیت سیستم ایمنی، می‌توان از آن برای درمان بیماری‌های خودایمنی که سیستم عضلانی و اسکلتی را درگیر می‌کنند مانند آرتریت روماتوئید، کمک گرفت.

پی آر پی (PRP) یا پلاسمای غنی از پلاکت

PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت، یکی از درمان‌های کم تهاجمی جدید برای درمان بیماری‌های ارتوپدی است. می‌توان از PRP، برای درمان پیچ‌خوردگی‌ها و شکستگی‌ها، آرتریت‌ها و آسیب‌های مزمن تاندونی کمک گرفت.

خون از دو بخش اصلی، یعنی پلاسمای مایع و سلول‌ها (گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها)، تشکیل‌شده است. پلاکت‌ها، بیشتر برای نقش مهمی که در لخته شدن خون دارند، شناخته‌شده‌اند. در کنار نقش در لخته کردن خون، پلاکت‌ها با داشتن انواع مختلفی از فاکتورهای رشدی، در ترمیم جراحت‌ها و آسیب‌ها هم مؤثر هستند.

PRP پلاسمایی، با تعداد پلاکت‌های بسیار، بیشتر ازآنچه معمولاً در خون یافت می‌شود، است. غلظت بالاتر فاکتورهای رشدی، به‌طور بالقوه می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. PRP را می‌توان به ناحیه آسیب‌دیده تزریق کرد. به‌عنوان‌مثال، در التهاب تاندون آشیل، وضعیتی که معمولاً در تنیس‌بازان و دوندگان دیده می‌شود، طناب پاشنه متورم، ملتهب و دردناک می‌شود. برای کمک به درمان آن، می‌توان مخلوطی از PRP و ماده بی‌حس‌کننده را به‌طور مستقیم به بافت ملتهب تزریق کرد.

خدمات درمان توسط دکتر بهامین عطار: تزریق پی آر پی دست برای جوانسازی دست.

روش‌های جراحی کم تهاجمی

جراحی‌های کم تهاجمی، از طریق برش‌های بسیار کوچکی روی پوست انجام می‌شوند. با این روش‌ها، می‌توان همان نتایج قبلی را با آسیب کمتر به بافت نرم اطراف به‌دست آورد. به‌علاوه، احتمال عوارض ناشی از این دسته از جراحی‌ها و دوره بهبودی پس از جراحی هم بسیار کمتر است. این مزیت‌ها باعث محبوبیت جراحی‌های کم تهاجمی شده است. آرتروسکوپی، مثالی از روش‌های جراحی کم تهاجمی است. از دیگر مثال‌ها می‌توان جراحی تعویض مفصل و استئوتومی آرنج و زانو را نام برد.

جمع‌بندی

می‌توان برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های ارتوپدی از درمان‌های کم تهاجمی کمک گرفت. از این روش‌های درمانی، می‌توان به استفاده از داروها، مانند تزریق کورتیکواستروئیدها برای کاهش درد و التهاب، فیزیوتراپی و کاردرمانی برای بازتوانی، کاهش التهاب و افزایش دامنه حرکت عضو آسیب‌دیده، آرتروسکوپی برای ارزیابی و درمان مشکلات مفصلی و انواع جراحی‌های کم تهاجمی را نام برد.

---

سوالات متداول