شاید شاهد رنج بیماران نقرسی بودید یا گاهی به علائم خود در رابطه با این بیماری شک کرده باشید؛ بیماری نقرس یک بیماری مزمن و التهابی است که با افزایش سطح اسیدی ادرار و تشکیل بلورهای اورات کلسیم در بدن همراه است. این بیماری با حملات پی‌درپی به مفاصل بیماران، یکی از بیماری‌های دردناک اما قابل کنترل شناخته می‌شود. در این مقاله به معرفی علائم نقرس در زنان و مردان، راهکارهای پیشگیری و درمان نقرس می‌پردازیم. برای اطلاع از انواع بیماری کمر و ستون فقرات و مشاوره با متخصص دیسک کمر در سایت دکتر بهامین عطار همراه باشید.
انواع نقرس
نقرس (Gout) یک بیماری التهابی به شمار میرود که یکی از علائم اصلی آن تورم و درد در مفاصل بدن محسوب می‌شود. از دیگر ویژگی‌های حملات این بیماری التهابی؛ می‌توان به شروع حملات در خواب، سرخی پوست، گزگز شدن و حرارت بالا روی مفاصل پا در بیماران اشاره کرد. مراحل این بیماری عبارت است از:
هایپراوریسمی
هایپراوریسمی مرحله‌ای خاموش از این بیماری در نظر گرفته می‌شود! در این مرحله اورات کلسیم بیمار بالاست اما هیچ یک از علائم نقرس در آن مشاهده نمی‌شود. توجه داشته باشید که این مرحله مناسب‌ترین زمان برای پیشگیری و اتخاذ یک سبک زندگی سالم، توسط بیمار به شمار میرود.
نقرس حاد (نوع اول)
مرحله دوم در بیماری؛ به نوع حاد شهرت پیدا کرده است. در این مرحله فعالیت کریستال‌های «اورات کلسیم» شدت بیشتری پیدا می‌کند و مفاصل به میزان بیشتری با ورم و درد درگیر خواهند شد. البته باید یادآور شویم که میزان درد و تورم، تنها در اواخر به اوج خود خواهد رسید.
نقرس حاد (مرحله دوم)
در این مرحله، حملات بیماری، میزان درد و تورم زمان بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند؛ لازم است بدانید عمر مستمر این مرحله و حملات نوع حاد، به بازه زمانی یک هفته خواهد رسید.
نقرس مزمن
شدید‌ترین نوع نقرس در این مرحله ظاهر می‌شود و دارای عوارض و آثار بلند مدتی است. در این مرحله میانگین بازه زمانی برای حملات به ۱۱ سال نیز خواهد رسید. معمولا در این حالت بیماران دچار آرتریت مزمن (درد مفاصل دائمی) خواهند شد و دیگر علائمی مانند نارسایی کلیه هم گریبان‌گیر بیماران خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ورزش بعد از عمل دیسک کمر با پلاتین
دلایل بیماری نقرس
این بیماری التهابی عوامل زمینه‌ساز گوناگونی دارد که در ادامه به بررسی این فاکتورهای موثر در بروز آن پرداخته‌ایم.
ژنتیک
آزمایش مکرر محققان در رابطه با تاثیر ژنتیک و توارث، در بروز یا شدت نقرس؛ به نتایجی شگت‌انگیز ختم شده است. در ساختار ژنتیکی بیماران مبتلا، ژنی با نام ABCG2 وجود دارد که با افزایش سطح اورات کلسیم در خون منجر به تولید توده‌های کریستالی می‌شود.
سبک زندگی
سیک زندگیِ یکی از عوامل موثر در تشدید و ایجاد نقرس است. برخی از موارد زیر که نشات گرفته از سبک درست زندگی است باعث می‌شود تا این بیماری تشدید نشود:
- عدم استفاده از پروتئین‌های مضر
- نوشیدن میزان آب کافی در طول روز
- اجتناب از مصرف مواد پرکالری مانند استفاده مواد قندی مصنوعی
- ورزش برای برقراری تحرک کافی
تغذیه
موادی که در برنامه غذایی افراد مشکوک یا مبتلا به نقرس ممنوع است شامل داروهای خاص و پروتئین‌های گوشتی متفاوتی می‌شود. مصرف مواد زیر باعث تشدید بیماری می‌شود:
- گوشت سفید دریایی و گوشت قرمز (گوشت‌های حامل پروتئین «پرین»)
- مشروبات الکلی
- قند مصنوعی
مصرف داروهای خاص
داروهایی که بدن ما را برای جذب اورات کلسیم مستعد می‌کنند، برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- کلیه داروهای فشارخون
- تریامترن
- آسپرین
- نیاسین
عملکرد غدد درون‌ریز
مطالعات نشان داده است که نقرس به‌دلیل ازدیاد هورمون تستسترون، در جنسیت مذکر و بانوان یائسه همواره پیشروی بیشتری داشته است.
بیشتر بخوانید: عود دیسک کمر
علائم نقرس
علائم نقرس در مردان و زنان، شامل مواردی مانند درد و تورم مفاصل، کاهش کیفیت خون، سندرم هایپراوریسمی و بیماری‌های کلیوی می‌شود. از شایع‌ترین علامت‌های بیماری نقرس تورم و ایجاد درد در مفاصل انگشتان دست و پا، ازدیاد اسید اوریک در خون و حرارت بالا در نقاط متورم از دست‌ها و پاهاست.
آیا بیماری نقرس خطرناک است؟
بهترین روش برای مبارزه با یک بیماری، پیشگیری از وقوع آن یا ممانعت از عود کردن آن است. در صورتی که بیماران مبتلا به نقرس، درمان این بیماری را به تعویق بیندازند؛ بیماری آن‌ها وارد مرحله مزمن می‌شود و سطح اسید اوریک خون روبه افزایش میرود. پس از این جریان بیماران علاوه بر تجربه دردهای وحشتناک به دلیل دوز بالا در داروهای مصرفی و افزایش فعالیت کریستال‌های اسید اوریک، به مشکلات کبدی، کلیوی و بینایی مبتلا خواهند شد.
نحوه تشخیص بیماری نقرس
برای تشخیص این بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- آزمایش مایع سینوویال: پزشکان با جمع‌آوری مایع میان‌بافتی مفصل بیمار و بررسی میزان کریستال‌های اورات کلسیم، گزارشی از تاثیر عملکرد توده‌های اورات کلسیم تهیه می‌کنند.
- تصویربرداری: سی تی اسکن
- رادیوگرافی (X-ray): پزشکان با استفاده از این روش هرگونه تغییر شکل در استخوان و مفاصل را مورد بررسی قرار می‌دهند.
- سونوگرافی: این روش برای تشخیص بیماری و توده‌های کریستالی در مفاصل و بافت‌های نرم مانند کلیه‌ها در نظر گرفته می‌شود.
- ام آر آی (MRI): روشی موثر برای تصویربرداری از بافت‌های نرم مانند: عضلات، بافت چربی (کلیه‌ها یا چشم‌ها)
- توموگرافی محاسباتی (CT scan): گزینه مناسب برای تصویربرداری از بافت‌های سخت مانند؛ استخوان‌ها، توده‌های کریستالی و مفاصل
عوارض بیماری نقرس
از رایج‌ترین عوارض نقرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
حملات التهابی به مفاصل
تورم مفصل شست پا (podagra) فقط یکی از گونه‌های التهابی این بیماری است. درد مفاصل در حملات نقرس حاد، گاهی زمانی نزدیک به ۱۲ ساعت طول می‌کشد. عوارض ناشی از حملات این بیماری به مفاصل شامل افزایش تورم و درد در نیمه‌شب، تب و خستگی مفرط می‌شود.
نارسایی کلیوی
افزایش اوره در سطح خون، منجر به تشکیل سنگ در مثانه و مجاری ادراری می‌شود. توجه داشته باشید که حضور سنگ در کلیه و مجاری ادراری مشکلات عدیده‌ای را برای بیماران در پی خواهد داشت. مشکلاتی نظیر درد و سوزش هنگام ادرار کردن، تب، نفخ، تبول زیاد یا کم و …که شرایط را برای بیماران سخت می‌کند.
تورم ستون فقرات
افرادی که به‌صورت ژنتیکی مستعد بیماری‌های ستون فقرات هستند یا درد کمر یکی از امراض همیشگی آن‌ها به شمار میرود؛ از گزینه‌های مستعد برای تجمع اورات کلسیم در این ناحیه نخاع و اعصاب مرکزی، به‌شمار می‌روند.
نارسایی قلبی
افزایش سطح اوره در خون، علاوه بر ایجاد غلظت خون، باعث افزایش فشار خون نیز خواهد شد. اگر از بیماران قلبی به‌شمار می‌روید، به‌یاد داشته باشید که این بیماری با افزایش فشارخون شما به بروز مشکلات قلبی و عروقی منجر خواهد شد.
شیوه‌های درمان نقرس
بیماران یا افراد مستعد بیماری نقرس، با آگاهی به عوارض این بیماری و پیشگیری به موقع از آن مانع از بروز این بیماری به صورت مزمن یا حاد جلوگیری می‌شوند. در این بخش به بررسی راهکارهای درمانی این بیماری می‌پردازیم.
درمان نقرس با دارو
درمان بیماری با تجویز داروهای ضدالتهابی، داروهای کاهنده و تنظیم‌کننده میزان اوره در خون امکان‌پذیر است.
داروهای ضدالتهاب
این داروها برای کاهش درد، التهاب و تورم در مفاصل و اندام‌های متورم و ملتهب به‌کار گرفته می‌شود. از آن‌جا که مفاصل، یکی از آسیب‌پذیرترین اجزا در برابر این بیماری به شمار می‌روند، پزشکان متخصص با تعیین میزان دوز مصرفی و مناسب درمان را شروع می‌کنند.
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (برای دردهای خفیف)
این داروها عبارت‌اند از:
- ایبوپروفن (Ibuprofen)
- ناپروکسن (Naproxen)
- هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine)
داروهای ضدالتهابی استروئیدی (برای دردهای شدید)
این داروها عبارت‌اند از:
- پردنیزولون (Prednisolone)
- کورتیزون (Cortisone)
داروهای کاهنده سطح اوره در خون
مصرف این داروها توانایی بدن بیمار در تولید کریستال اورات در مفاصل را به حداقل می‌رسانند. با کاهش فعالیت کریستال‌های اورات در بدن بیمار، علاوه‌بر درد و تورم در مفاصل، سایر علائم این بیماری نیز کاهش پیدا می‌کند. نمونه داروهای کاهنده فعالیت اورات کلسیم عبارت‌اند از:
- آلوپورینول (Allopurinol)
- فبوکسوستات (Febuxostat)
- پروبنسید (Probenecid)
- ید اوریک
داروهای تنظیم‌کننده سطح اوره در خون
این داروها از تجمع اورات کلسیم در خون ممانعت می‌کنند و منجربه کاهش سطح اورات کلسیم در خون می‌شوند. این دسته از داروها علاوه‌بر تنظیم میزان اوره در خون، با کاهش دردهای مفصلی، در فرآیند درمان نقش موثری ایفا می‌کند که شامل بندروفن (Benzbromarone) و سولفین پیرازون (Sulfinpyrazone) است.
درمان نقرس خانگی
در کنار درمان نقرس به صورت دارویی، برخی از روش‌های خانگی می‌توانند به کاهش علائم بیماری، نقش موثری ایفا کنند.
- کاهش مصرف غذاهای حاوی پروتئین (مثل گوشت‌های قرمز و دریایی)
- افزایش مصرف آب و آب‌لیمو
- استفاده از سبزیجات و میوه‌های تازه
- کاهش مصرف الکل و آب‌میوه‌های شیرین
- انجام ورزش‌های ساده (مانند پیاده‌روی و شنا)
در پایان
امروزه با تشخیص و پیشگیری به‌موقع از این بیماری و با اتخاذ یک سبک زندگی سالم مثل مصرف مواد غذایی سالم و کاهش مصرف الکل، کاهش وزن، ورزش کردن و کاهش استفاده مواد قندی، می‌توان ادعا کرد که دیگر درمان نقرس امری محال به‌شمار نخواهد رفت.
همچنین شما می توانید برای اطلاع از شرایط انواع عمل و جراحی مانند عمل جراحی ستون فقرات به متخصص ستون فقرات دکتر بهامین عطار مراجعه کنید.
