پزشکان از تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی شانه برای کمک به ترمیم تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل شانه استفاده می‌کنند. در این مطلب، توضیح می‌دهیم که پی آر پی شانه چیست و برای کدام بیماری‌های شانه تجویز میشود. همچنین شما را با هر آنچه که باید درباره آن بدانید، مانند مراحل، مزایا، عوارض و اقدامات پیش و پس از انجام آن آشنا می‌کنیم.
پی آر پی شانه چیست؟
پلاسمای غنی از پلاکت یا پی آر پی شانه به پلاسمایی گفته میشود که غلظت پلاکت‌های آن بالاتر از خون است. پزشکان برای به‌دست‌آوردن چنین پلاسمایی، خون را در دستگاه سانتریفیوژ می‌چرخانند تا گلبول‌های قرمز و سفید سنگین به پایین بروند و پلاسمای حاوی پلاکت‌ها در بالا قرار گیرد. سپس پلاسما را از گلبول‌های قرمز و سفید جدا می‌کنند و به مفصل، رباط یا تاندون شانه تزریق می‌کنند. این روش با آزادسازی فاکتورهای رشد از پلاکت‌ها به ترمیم تاندون‌ها یا مفاصل کمک می‌کند.
پی آر پی شانه برای کدام بیماری ها تجویز میشود؟
پزشکان PRP شانه را برای بیماری‌های زیر تجویز می‌کنند:
آرتریت شانه
اگر سطح غضروف مفصل آسیب ببیند، گفته میشود فرد دچار آرتریت شده است. غضروف که نقش ضربه‌گیر را ایفا می‌کند، به مفصل کمک می‌کند آزادانه و بدون هیچ اصطکاکی سر بخورد. اگر غضروف آسیب ببیند، دیگر نمی‌تواند نقش ضربه‌گیر را ایفا کند و فرد علائمی مانند درد، التهاب و ازدست‌دادن عملکرد مفصل را تجربه خواهد کرد.
پی آر پی با آزادسازی فاکتورهای رشد و به‌تبع آن، جلوگیری از التهاب و تجزیه غضروف، می‌تواند به درمان آرتریت شانه کمک کند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهند که این فاکتورهای رشد می‌توانند ترمیم و رشد دوباره غضروف را تحریک کنند. هدف این روش درمانی این است که علائم آرتریت و سرعت پیشرفت روند دژنراتیو را کاهش دهد تا جراحی تعویض کامل شانه را به تأخیر بیندازد.
سندروم گیر کردن تاندون های کلاهک چرخاننده شانه
سندرم گیرافتادگی شانه یا سندروم گیر کردن تاندون های کلاهک چرخاننده شانه به مجموعه‌ای از علائم مرتبط با گیرافتادگی، بورسیت و تاندونیت در مفصل شانه و اطراف آن گفته میشود. درد به‌ویژه هنگام بالابردن بازوی آسیب‌دیده به بالای سر، متداول‌ترین علامت این سندرم است. تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق پی آر پی می‌تواند به کاهش درد و ناتوانی در افراد مبتلا به این سندرم کمک کند.
شانه یخ زده
شانه یخ زده که مشکلی متداول در افراد میان‌سال است، منجر به ایجاد علائمی مانند درد و محدودیت حرکتی در شانه میشود. تحقیقات نشان می‌دهند که پی آر پی می‌تواند درد و عملکرد را در شانه یخ‌زده بهبود دهد. همچنین محققان در تحقیق دیگری تأثیرات این روش و روش درمانی دیگری به نام کورتیزون را روی درد ناشی از این مشکل بررسی کردند و دریافتند که این روش تأثیرات بهتری روی درد در ۱۲ هفته می‌گذارد.
آرنج تنیس بازان
اگر فشار مکرری به آرنج وارد شود، افراد ممکن است دچار آرنج تنیس بازان شوند. این مشکل در میان ورزشکاران و افرادی که باید وسایل سنگینی را بلند کنند، متداول است و باعث ایجاد درد در آرنج تا مچ میشود. پی آر پی شانه می‌تواند سرعت ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را افزایش دهد و به کاهش درد کمک کند. پزشکان تعداد دفعات تزریق پلاسمای غنی از پلاکت را با توجه به شدت این بیماری تعیین می‌کنند.
بورسیت
کیسه‌ای کوچک و پر از مایع به نام بورسا در هر یک از شانه‌های شما قرار دارد. بورسا همانند بالشتکی عمل می‌کند و اصطکاک بین استخوان‌های شانه و بافت‌های نرم را کاهش می‌دهد. اگر بورسا ملتهب شود، فرد دچار مشکلی به نام بورسیت خواهد شد. فاکتورهای رشد در پی آر پی می‌توانند التهاب را کاهش دهند و باعث تولید سلول‌های جدید را در بورسا شوند.
التهاب تاندون شانه
التهاب تاندون شانه یا تاندونیت روتاتور کاف از متداول‌ترین دلایل درد شانه محسوب میشود. اگر روش‌های درمانی دیگری مانند فیزیوتراپی، داروهای خوراکی غیراستروئیدی ضدالتهابی و تزریق کورتیزون نتوانند کمک چندانی به بهبود این بیماری کنند یا بیمار کاندیدای مناسبی برای روش‌های درمانی ذکرشده نباشد، پزشک پی آر پی تاندون شانه را تجویز خواهد کرد. برای مثال، تزریق مکرر کورتیزون می‌تواند باعث ضعیف‌شدن ساختار تاندون شود و تاندونیت را به پارگی کامل تبدیل کند.
مراحل انجام پی آر پی شانه
بهتر است با مراحل انجام پی آر پی شانه آشنا شوید تا نگرانی‌هایتان کاهش یابند. مراحل این روش درمانی که کمتر از یک ساعت طول می‌کشند، عبارت‌اند از:
- گرفتن خون: این روش درمانی همانند آزمایش خون استاندارد، با خون‌گیری شروع میشود. در این روش، خون معمولا از آرنج شما گرفته میشود و مقدار آن به‌اندازه محلی که به درمان نیاز دارد، بستگی دارد؛ ولی، معمولا بین ۱۵ تا ۶۰ میلی‌لیتر است
- پردازش خون: سپس خون گرفته‌شده در سانتریفیوژ گذشته میشود. این دستگاه با سرعت بالایی می‌چرخد تا گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاسما و پلاکت‌های خون را از هم جدا کند
- آماده‌شدن برای پی آر پی: پلاسمای غنی از پلاکت که در مرحله قبلی از دیگر بخش‌های خون جدا شده است، برای تزریق به شانه آماده میشود. در برخی اوقات، متخصصان این پلاسما را با کلرید کلسیم و ترومبین گاوی فعال می‌کنند تا آزادسازی فاکتورهای رشد پلاکت‌ها را تحریک کنند
- تزریق پی آر پی: در آخرین مرحله، پی آر پی با کمک اولتراسوند به محل آسیب‌دیده در شانه مانند بورسیت ملتهب تزریق میشود
مزایا و عوارض احتمالی تزریق پی آر پی شانه
آرتروسکوپی شانه و جراحی باز شانه مانند جراحی تعویض کامل شانه می‌توانند روش‌های مؤثری برای درمان بیماری‌های شدید شانه باشند؛ ولی، توان‌بخشی پس از این روش‌ها که در بیشتر اوقات، دشوار است، ضروری است. یکی از مهم‌ترین مزایای پی آر پی شانه این است که روشی کم‌تهاجمی محسوب میشود؛ بنابراین، بیماران به توان‌بخشی بسیار کوتاه‌تری در مقایسه با جراحی نیاز دارند.
پی آر پی برخلاف دیگر روش‌ها از قدرت پلاکت‌ها و فاکتورهای آزاد برای ترمیم بخش‌های آسیب‌دیده شانه بدون نیاز به جراحی یا مواد خارجی استفاده می‌کند؛ بنابراین، بیماران با عوارض روش‌های جراحی و روش‌های دیگری مانند تزریق کورتیزون روبه‌رو نخواهند شد. همچنین خطر واکنش‌های آلرژیک و سرایت بیماری‌ها در این روش نزدیک به صفر است. درد در محل تزریق، تورم و کبودی خفیف از متداول‌ترین عوارض پی آر پی شانه محسوب می‌شوند و موقتی هستند.
اقدامات پیش از انجام PRP شانه
حتما اقدامات ساده زیر را پیش از انجام این روش انجام دهید:
- چند ساعت پیش از جلسه تزریق، حدود ۱.۵ لیتر مایعات مصرف کنید
- حداقل ۱۰ روز پیش از انجام PRP، از مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی مانند آسپرین خودداری کنید؛ زیرا، این داروها روی عملکرد پلاکت‌ها تأثیر می‌گذارند. اگر داروهایی مانند آسپرین را به علت رقیق بودن خون یا بیماری‌های قلبی مصرف می‌کنید، حتما درباره آن‌ها با پزشک صحبت کنید
- حداقل ۱ یا ۲ روز پیش از تزریق، مصرف کافئین را متوقف کنید یا کاهش دهید
- اگر داروها یا مکمل‌هایی را مصرف می‌کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا، باید مصرف برخی از آن‌ها را پیش از تزریق متوقف کنید
مراقبت های پس از انجام PRP شانه
مراقبت های بعد از پی آر پی شانه برای بهینه‌سازی اثرات طبیعی آن عبارت‌اند از:
- پس از تزریق، استراحت کنید. متخصص شانه می‌تواند مدت‌زمان استراحت را با توجه به محل و شدت بیماری شانه تعیین کند
- بسته‌های یخ را به مدت ۱۵ دقیقه هر ۴ ساعت یکبار روی محل تزریق برای کاهش التهاب بگذارید. همچنین ممکن است به داروهای ضددرد بدون نسخه یا تجویزی مانند پاراستامول، کوکودامول و کودیدرامول به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تزریق نیاز داشته باشید
- از مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی مانند ایبوپروفن یا آسپرین به مدت حداقل ۲ هفته پس از تزریق خودداری کنید
پی آر پی شانه برای چه کسانی مناسب نیست؟
افراد زیر نباید از این روش درمانی استفاده کنند:
- افراد مبتلا به سرطان
- افراد مبتلا به عفونت فعال
- افراد مبتلا به آنژین ناپایدار
- افراد مبتلا به بیماری‌های مرتبط با خون مانند کم‌خونی یا کم‌حجمی خونی
- افراد مبتلا به بیماری‌های مرتبط با پلاکت‌ها مانند ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوپنی ایمنی، اختلال عملکرد پلاکتی اکتسابی یا بیماری فون ویلبراند
- افرادی که داروهای ضدانعقاد یا داروهای فیبرینولیتیک را (برای حل لخته‌های خون) مصرف می‌کنند. البته اگر این افراد بتوانند مصرف این داروها را برای مدتی متوقف کنند، می‌توانند از PRP برای درمان بیماری‌های شانه خود استفاده کنند. به خاطر داشته باشید که مصرف داروهای خود را نباید بدون مشورت با پزشک متوقف کنید یا کاهش دهید
جمع‌بندی
پی آر پی شانه یکی از روش‌های درمانی امیدوارکننده برای بیماری‌های شانه مانند بورسیت، سندرم گیرافتادگی شانه، آرنج تنیس‌بازان، شانه یخ‌زده، آرتریت و التهاب تاندون شانه محسوب میشود. این روش از سازوکارهای طبیعی بدن برای کمک به کاهش التهاب و درد و بهبود عملکرد استفاده می‌کند؛ بنابراین، دارای عوارض جانبی خفیف و موقتی است و دوره بهبودی کوتاهی دارد.
پی آر پی دست یا شانه نمی‌تواند بیماری‌های شما را به‌سرعت بهبود دهد و به صبر نیاز دارد؛ ولی، به خاطر داشته باشید که این روش می‌تواند کیفیت زندگی شما را به‌صورت قابل توجهی بهبود دهد و آینده‌ای با درد کمتر و حرکت بیشتر برای شما بسازد.
