سندروم تونل کارپال (CTS) یک وضعیت پزشکی متداول است که در نتیجه فشار زیاد بر عصب میانی در مچ دست ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولاً با درد، سوزش، مورمور شدن، ضعف در دست و انگشتان همراه است. در این مقاله، ما سندروم تونل کارپال را از علائم آن تا راه‌های درمان مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سندروم تونل کارپال چیست؟
همانطور که در ابتدای مقاله نیز گفتیم، سندروم تونل کارپال یک وضعیت پزشکی است که ناشی از فشار مداوم یا فشار زیاد روی عصب میانی که از داخل مچ دست عبور می‌کند، ایجاد می‌شود. این عصب به عنوان عصب میانی شناخته می‌شود و از مچ دست شروع می‌شود .
وقوع فشار بر این عصب می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی اتفاق بیافتد، از جمله تورم بافت‌های داخلی مچ، التهاب عضلات، فشار مکرر روی مچ (مانند استفاده زیاد از کیبورد یا گوشی تلفن همراه)، آسیب‌های مربوط به ترمیم زخم‌ها و شکستگی‌ها، یا بیماری‌های مرتبط با آرتریت مانند آرتروز مچ دست و التهابات مفصلی دلایل ایجاد این مشکل در دست هستند.
انواع سندروم تونل کارپال
این بیماری در کل به ۳ نوع سندرم خفیف یا cts خفیف، سندرم متوسط و سندرم شدید تقسیم می‌شود. در ادامه این مقاله هر سه نوع را به تفصیل معرفی و مورد بررسی قرار می‌دهیم.
CTS خفیف
عبارت سندروم تونل کارپال خفیف یا “CTS” مخفف عبارت Carpal Tunnel Syndrome است. همانطور که در ابتدای مقاله نیز توضیح دادیم، این وضعیت پزشکی به معنای فشار زیاد بر عصب میانی در مچ دست است که با علائمی همچون درد، سوزش، احساس ضعف در دست و انگشتان همراه است.
واژه “خفیف” در اینجا به معنای شدت کمتر علائم یا مواردی است که در حالتی نسبتاً ملایم‌تر از سندروم تونل کارپال رخ می‌دهد. این ممکن است به دلیل فشار کمتر بر عصب میانی یا بهبود شرایطی باشد که موجب گرفتگی مچ دست با شدت کم می‌شود.
هرچند که CTS معمولاً با درد و علائم دیگر مرتبط است، اما ممکن است در برخی افراد به شکلی نسبتاً خفیف‌تر ظاهر شود. در هر صورت، تشخیص سندروم تونل کارپال به صورت دقیق و مداوای آن توسط پزشک فوق تخصص ارتوپد حتی در مواردی که علائم نسبتاً خفیف هستند، اهمیت دارد تا از تشدید و تشدید وضعیت جلوگیری شود.
CTS متوسط
CTS متوسط یا Carpal Tunnel Syndrome نیز به دلیل فشار زیاد بر عصب میانی در مچ دست ایجاد می‌شود، اما علائم آن نسبتاً متوسط یا معمولاً شدت متوسط دارد. افراد مبتلا به این وضعیت معمولاً با درد، سوزش و ضعف در دست و انگشتان مواجه می‌شوند. علائم ممکن است در طول روز بیشتر شوند، به خصوص در زمان استفاده از دست برای فعالیت‌های مختلف مانند تایپ، برداشتن اشیاء سنگین یا فعالیت‌هایی که نیاز به حرکت انعطافی دست دارند.
در حالت CTS متوسط ، علائم معمولاً به گونه‌ای هستند که روی فعالیت‌های روزمره تأثیر گذاشته و باعث می‌شود فرد به دنبال راه‌هایی برای کاهش درد و علائم باشد. در صورت مشاهده هر گونه علائمی که به CTS متوسط مشابه هستند، توصیه می‌شود به یک پزشک متخصص مراجعه کرده تا تشخیص دقیق و درمان مناسب صورت گیرد.
CTS شدید
CTS شدید به مرحله‌ای از سندروم تونل کارپال اشاره دارد که علائم آن بسیار شدید و کلافه‌کننده است و معمولاً به طور قابل توجهی زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این حالت، فشار بر عصب میانی در مچ دست به شدت افزایش یافته و علائمی مانند درد شدید، سوزش، احساس فشار در دست و انگشتان، ضعف عضلانی، تورم شدید و حتی احساسی شبیه به شوک الکتریکی ممکن است رخ دهد.
افراد مبتلا به CTS شدید متاسفانه معمولا در انجام فعالیت‌های روزمره مانند نوشتن، تایپ کردن، برداشتن اشیاء سنگین، حمل و نقل، و حتی خوابیدن با مچ دست در موقعیت‌های خاص مثل خوابیدن روی دستها، بسیار مشکل دارند.
در موارد CTS شدید، ممکن است نیاز به درمان‌های گسترده‌تری مانند فیزیوتراپی، داروها، تزریق‌های موضعی و حتی جراحی داشته باشد. این امر بسته به شدت علائم، تاریخچه بیماری، و وضعیت فرد متغیر است و نیاز به ارزیابی دقیق توسط یک پزشک تخصصی دارد.
سندروم تونل کارپال به چه علت اتفاق میافتد
علت سندروم تونل کارپال (علت اصلی) فشار یا فشار زیاد روی عصب میانی در مچ دست است که به آن عصب میانی یا عصب کارپال می‌گویند. این عصب میانی از طریق تونل کارپال که یک سوراخ در مچ دست است، عبور می‌کند. هنگامی که بافت‌های اطراف این عصب تورم می‌کنند یا فشار زیادی به تونل کارپال وارد می‌شود، عصب میانی فشار می‌بیند که باعث ایجاد علائم CTS می‌شود.
این فشار روی عصب میانی ممکن است از موارد زیر ناشی شود:
- تورم بافت‌های اطراف: مانند التهاب مفصلی (آرتریت)، التهاب تاندون‌ها (تندونیت)، تورم مفاصل و بافت‌های مربوطه، کیست مچ دست و غیره
- فشار مکرر روی مچ دست: استفاده زیاد از دست در فعالیت‌های روزمره مانند تایپ کردن، برداشتن اشیاء سنگین، و استفاده مداوم از ابزارهای برقی می‌تواند فشار زیادی روی عصب میانی وارد کند
- آسیب‌های مرتبط با زخم‌ها، دررفتگی‌ها و شکستگی‌ها: زخم‌ها، شکستگی‌ها، گرفتگی مچ دست و دیگر آسیب‌هایی که به این قسمت از بدن وارد می‌شود، مانند دررفتگی مچ دست ممکن است باعث تورم و فشار روی عصب میانی شوند
- بیماری‌های مرتبط با آرتریت و التهابات مفصلی: برخی از بیماری‌های التهابی مفصلی مانند التهاب مفاصل روماتوئید و آرتروز می‌توانند باعث تورم و فشار زیاد روی عصب میانی شوند
چه افرادی در معرض عارضه تونل کارپال قرار دارند؟
افرادی که در معرض سندروم تونل کارپال (CTS) قرار می‌گیرند، بیشتر در شرایط و تحت عوامل زیر قرار دارند:
- افرادی که شغل یا فعالیت‌های روزمره‌شان نیاز به حرکات تکراری دست و مچ دارد، مانند کارمندان اداری که برای طولانی مدت با کیبورد کامپیوتر کار می‌کنند، صنعتگران، آرایشگران، نجاران، نوازندگان موسیقی و ورزشکاران نیز از جمله مستعدان ابتلا به این سندرم هستند
- افرادی که به دلیل شغلشان، به طور مداوم اشیاء سنگین بلند می‌کنند
- زنان در دوران بارداری، زمانی که تورم و فشار روی بافت‌های مچ دست افزایش می‌یابد
- افرادی که ژنتیک یا عوامل زیست محیطی خاصی دارند که باعث ضعف ساختاری یا حساسیت بیشتر عصب‌ها و بافت‌های مچ دست می‌شوند
- افرادی که دارای بیماری‌هایی مانند دیابت، آرتریت، یا فشار خون بالا هستند که ممکن است منجر به تورم و التهاب مفاصل شوند
توجه به این عوامل و شناخت ریسک‌های افراد می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به CTS و مدیریت بهتر آن کمک کند.
پیشگیری از سندروم تونل کارپال
برای پیشگیری از سندروم تونل کارپال، می‌توانید اقدامات و تغییراتی در روش زندگی و فعالیت‌های خود انجام دهید. برخی اقدامات پیشگیری‌ای که می‌توانید انجام دهید عبارت‌اند از:
- وضعیت صحیح دست و مچ دست: هنگام استفاده از دست برای انجام فعالیت‌ها، باید دست و مچ دست در وضعیت صحیح قرار بگیرند و فشار زیادی روی آنها وارد نشود
- انجام تمرینات تقویت عضلات و انعطاف‌پذیری: تمریناتی که به تقویت عضلات دست و مچ دست و افزایش انعطاف‌پذیری آنها کمک می‌کنند می‌توانند به پیشگیری از CTS کمک کنند
- استفاده از وسایل کمکی: در صورت انجام فعالیت‌هایی که نیاز به بلند کردن اشیاء سنگین دارند، از وسایل کمکی مخصوص این کار، کمک بگیرید
- داشتن استراحت‌های منظم: به دستها و مچ دست‌هایتان استراحت کافی بدهید، به خصوص اگر به طور مداوم از آنها استفاده می‌کنید
- اجتناب از تکرار حرکات: سعی کنید تا حد امکان از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تکرار حرکات دستی دارند، اجتناب کنید یا دفعات و تکرار آنها را کاهش دهید
- حفظ وزن سالم: حفظ وزن مناسب و اجتناب از اضافه وزن می‌تواند به کاهش فشار روی مچ دست و پیشگیری از تورم بافت‌ها کمک کند
علائم عارضه تونل کارپال
علائم سندروم تونل کارپال (CTS) ممکن است شامل یک یا ترکیبی از علائم زیر باشد:
- درد در مچ دست که ممکن است به دست، بازو، یا حتی به شانه‌ها و گردن منتقل شود
- سوزش و مورمور شدن: احساس سوزش و گزگز در مچ دست، دست، انگشتان، و حتی در بازو
- ضعف: احساس ضعف، لرزش دست، کمبود قدرت در دست و انگشتان
- تورم: تورم در منطقه مچ دست و دست
- احساس گرفتگی‌های الکتریکی: احساسی شبیه به شوک الکتریکی در مچ دست، که معمولاً در طول شب و در حالت استراحت اتفاق میافتد
در صورت مشاهده علائم مشابه، مراجعه به پزشک تخصصی، مانند جراح و فوق تخصص مچ دست، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب اهمیت دارد.
روش‌های درمانی سندروم تونل کارپال
برای درمان سندروم تونل کارپال (CTS)، بسته به شدت علائم و وضعیت فرد، پزشک ممکن است یک یا ترکیبی از روش‌های درمانی مذکور را توصیه کند. همچنین، تغییرات در روش زندگی مانند اصلاح الگوی فعالیت‌ها و حفظ وزن سالم نیز می‌تواند به بهبود علائم CTS کمک کند.
- استفاده از دستبند کارپال: دستبند کارپال یا دستبند سپر، یک وسیله است که در مچ دست قرار می‌گیرد و فشار را از روی عصب میانی کاهش می‌دهد. این وسیله می‌تواند در کنترل علائم CTS مفید باشد، به ویژه در موارد خفیف تا متوسط
- فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی شامل تمرینات استحکام، انعطاف‌پذیری، و تکنیک‌های ماساژ می‌تواند به تقویت عضلات دست و مچ دست و کاهش فشار روی عصب میانی کمک کند
- داروها: استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن در کاهش درد و التهاب مرتبط با CTS موثر هستند
- تزریق‌های موضعی: تزریق‌های استروئیدی موضعی به منطقه تونل کارپال معمولا در کاهش التهاب و درد نتیجه‌بخش هستند
- جراحی: پزشک فوق تخصص مچ دست در موارد شدید CTS که بیماری به روش‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهد، جراحی را انتخاب می‌کند. در این جراحی، پروسیجرهایی مانند بریدن بخشی از لیگامانت کارپال (باندی که روی تونل کارپال قرار دارد) یا ایجاد فضای بیشتر در تونل کارپال ایجاد می‌شود تا فشار اضافی از عصب میانی برداشته شود
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی و معرفی سندرم تونل کارپال پرداختیم. توضیح دادیم که درمان CTS شامل روش‌های متنوعی است. در موارد خفیف، استفاده از دستبند کارپال، تغییرات در الگوی فعالیت‌ها و درمان‌های ضد التهابی ممکن است موثر واقع شود و برای موارد متوسط و شدیدتر، درمان‌های دارویی، فیزیوتراپی، تزریق‌های موضعی، و در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است لازم است.
با توجه به تأثیرات مزمن و مخرب CTS بر کیفیت زندگی، شناخت و درمان به موقع این وضعیت بسیار اهمیت دارد. اطلاعات بیشتر در مورد علائم، تشخیص، و راه‌های درمان CTS می‌تواند به افزایش آگاهی و مراقبت از سلامتی افراد کمک کند. از این رو مهم است که به موقع به یک متخصص حاذق مانند دکتر بهامین عطار مراجعه کنید تا روند تشخیص و درمان شما را شروع و به بهترین شکل ممکن، مدیریت کند.
