در برخی موارد ممکن است روی مچ دست یا مچ پای افراد و حتی مفاصل و انگشتان، توده‌ای ایجاد شود که ظاهر آن شبیه به بیضی یا گرد باشد. برخی از افراد با اینکه دچار این توده هستند، دردی را حس نمیکنند و تنها در مواردی احساس درد خواهند داشت که به عصب فشار وارد شود. به این توده کیست کانگلیون مچ دست گفته می‌شود. در این مطلب برایتان به طور کامل از این توده خواهیم گفت و شما را با علل ایجاد، علائم و نحوه درمان و تشخیص آن آشنا می‌کنیم.
کیست گانگلیون مچ دست چیست؟
کیست گانگلیون مچ دست یا مچ پا، توده‌ای غیرسرطانی است که معمولاً در امتداد تاندون‌ها یا مفاصل مچ دست یا پا ایجاد می‌شود. این کیست ممکن است در مچ پا یا انگشتان هم ایجاد شود. داخل این کیستِ گرد یا بیضی شکل را یک مایع روان‌کننده غلیظ پر کرده است، شبیه به مایعی که در مفاصل یا اطراف تاندون‌ها یافت می‌شود. کیست، ممکن است به اندازه نخود باشد یا قطر آن به یک اینچ (دو و نیم سانتیمتر) برسد. گانگلیون معمولاً بدون درد است، اما اگر به عصب مجاور فشار وارد کند، می‌تواند باعث بروز درد در ناحیه مچ دست یا پا شود. همچنین بسته به محل کیست، ممکن است در حرکت مفصل هم اختلال ایجاد کند یا باعث گزگز و بی‌حسی شود.
علل ایجاد کیست مچ دست
دلیل ایجاد کیست مچ دست دقیقاً مشخص نیست. اما دلایل زیر احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهند:
خارج شدن بافت مفصل یا تاندون
به نظر می‌رسد ضایعه توده مچ دست زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی که مفصل یا تاندون را احاطه کرده است، از جای خود بیرون بزند. به عبارت ساده‌تر مایع از مفصل یا تونل تاندون نشت و زیر پوست یک کیست ایجاد می‌کند.
عمل تعویض مفصل زانو با بهترین جراح مفصل زانو در تهران
وارد شدن فشار یا ضربه به مچ
وارد شدن ضربه یا آسیب جدید به مچ دست یا پا، وارد شدن فشار به صورت مستمر به ناحیه و تحریک تاندون‌ها یا مفاصل، ممکن است شانس ابتلا به کیست گانگلیون سفت مچ دست را افزایش دهد.
آرتروز و ساییدگی مفاصل
آتروز و ساییدگی مفاصل هم می‌تواند علت کیست مچ دست باشد. آرتروز مچ دست هم یکی از بیماری های شایع است که درمان های مختلفی دارد.
علائم و نحوه تشخیص کیست مچ دست
کیست، در بیشتر موارد هیچ علامتی وجود ندارد. گاهی اوقات می‌تواند باعث بروز درد شود و حرکت مفصل را محدود کند. اگر کیست بزرگ باشد، به شکل واضح در زیر پوست قابل مشاهده است. در این موارد پزشک با یک معاینه ساده دلیل تورم را تشخیص می‌دهد؛ اما اگر اندازه کیست کوچک باشد و برجستگی آن زیر پوست قابل مشاهده نباشد، از روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند اسکن و MRI استفاده می‌شود.
آیا فرزندتان به کجی ستون فقرات، مشکلات پای پرانتزی و مشکلاتی از این دست دچار است؟ برای درمان به بهترین دکتر ارتوپد کودکان مراجعه نمایید.
راه های درمان کیست مچ دست
در بیش از ۵۰ درصد از موارد، کیست مچ دست بدون نیاز به درمان خود به خود ناپدید می‌شود. در واقع کیست نیاز به درمان خاصی ندارد، مگر این که باعث بروز درد شده باشد. پزشک ممکن است برای تسکین درد، درمان دارویی را پیشنهاد کند. درمان‌های پایه و ابتدایی کیست گاگلیون عبارتند از:
- نظارت پزشک: از آنجا که کیست غیرسرطانی و بی‌خطر است، توصیه می‌شود آن را زیر نظر داشته باشید و تنها زمانی برای درمان اقدام کنید که تغییر زیادی در وضعیت کیست ایجاد شده باشد.
- کاهش تحرک: برای کمک به از بین رفتن طبیعی کیست، توصیه می‌شود بیمار حرکت مفصل مچ دست یا پا را به حداقل برساند. برای این کار می‌توان از آتل یا مچ بندهای طبی موجود در بازار استفاده کرد.
- تخلیه: روش درمانی دیگر قبل از این که پزشک تصمیم به جراحی بگیرد، تخلیه مایع داخل کیست است. برای این کار بافت اطراف کیست بی حس و مایع داخل کیست با وارد کردن یک سرنگ تخلیه می‌شود. این روش معمولاً موثر نیست، زیرا ریشه کیست را از بین نمی‌برد.
پیشنهاد مطلب: آشنایی با دکتر فوق تخصص درد و وظایف ایشان
جراحی کیست مچ دست
اگر اندازه کیست مچ دست بعد از شش ماه کوچک نشده یا حتی رشد کرده باشد، یا عملکرد مچ دست یا پای بیمار با اختلال مواجه شده یا درد کاهش نیافته باشد، جراحی و خارج کردن کیست ضرورت دارد. در واقع در چنین شرایطی، جراحی به عنوان تنها درمان قطعی کیست مچ دست شناخته می‌شود. با این حال این احتمال وجود دارد که حتی پس از جراحی، کیست دوباره عود کند. عوارض جراحی کیست گنگلیون بسته به موقعیت آن ممکن است متفاوت باشد عبارت‌اند از:
- اگر گانگلیون پشت مچ دست باشد، تخلیه آن ممکن است تورم را کاهش دهد، اما در بیشتر موارد کیست عود می‌کند. مشکلات بعد از جراحی عبارتند از درد مداوم، از دست دادن حرکت مچ دست و گیر افتادن شاخه‌های عصبی در اسکار که منجر به احساس درد و سورش در ناحیه جراحی می‌شود.
- اگر کیست جلوی مچ دست باشد، تخلیه آن ممکن است خطرناک باشد، زیرا کیست اغلب به شریان مچ دست نزدیک است. مشکلات بعد از جراحی عبارتند از درد مداوم، از دست دادن حرکت مچ دست و گیر افتادن شاخه‌های عصبی در اسکار. به همین دلیل بسیاری از جراحان توصیه می‌کنند که این نوع کیست‌ها را جراحی نکنید.
- احتمال عود در این نوع کیست بیشتر است. اگر این نوع کیست در انگشت باشد، مشکلات بعد از جراحی عبارتند از عفونت و سفتی و درد ناشی از فرسودگی مفصل.
بیشتر بخوانید: روش های درمان قوز کمر بدون جراحی یا از طریق جراحی
مراقبت های بعد از عمل کیست مچ دست
عمل کیست سینوویال مچ دست سرپایی است و در بیشتر موارد اگر بیمار مشکل خاصی نداشته باشد، می‌تواند چند ساعت بعد از عمل بیمارستان را ترک کند. بروز درد و سوزش در محل جراحی کاملاً طبیعی است و ممکن است دست تا چند روز پس از جراحی ورم داشته باشد. برای جلوگیری از تورم توصیه می‌شود مچ دست طوری قرار بگیرد که بالاتر از قلب باشد. کمپرس سرد هم می‌تواند مانع ورم کردن دست شود. بهبودی کامل معمولاً بین دو تا شش هفته زمان نیاز دارد.
روش های خانگی درمان کیست مچ دست
در صورتی که به تشخیص پزشک، نیازی به جراحی برای خارج کردن کیست نباشد، گزینه‌های درمانی خانگی زیر توصیه می‌شود:
- استفاده از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ناپروکسن و ایبوپروفن برای کاهش درد؛
- استفاده منظم از کمپرس گرم گردش خون را افزایش می‌دهد و باعث تخلیه مایعات از کیست می‌شود. با این حال، کمپرس گرم از رشد کیست جلوگیری نمی‌کند.
- ثابت نگه داشتن و اجتناب از حرکات مکرر مچ و دست؛
- پوشیدن کفش راحت و گشاد که به کیست فشار وارد نکند (اگر کیست گانگلیونی روی پا یا مچ پا باشد)
هرگز سعی نکنید خودتان کیست مچ دست را تخلیه کنید. این کار نه تنها موثر نیست، بلکه می‌تواند منجر به عفونت یا خونریزی شود. یک درمان عامیانه قدیمی برای کیست گانگلیون، ضربه‌زدن به کیست با یک جسم سنگین و تخت مانند کتاب بود! این درمان می‌تواند به نواحی نزدیک به کیست آسیب برساند و منجر به عفونت و خونریزی شود.
آرتروسکوپی تشخیصی و درمانی برای مشکلات مفاصل
آیا کیست گانگلیون خطرناک است؟
کیست مچ دست خوش‌خیم و غیرسرطانی است و خطری برای بیمار ندارد. در صورتی که وجود کیست باعث اختلال در حرکت مفصل مچ دست یا پا نشود، نیازی به درمان ندارد و برای کنترل درد هم می‌توان از داروهای عمومی استفاده کرد. در بیشتر موارد کیست خود به خود از بین می‌رود و تنها در صورتی جراحی توصیه می‌شود که مفصل مربوطه عملکرد خود را از دست داده باشد.
مراقبت هایی برای بهبود کیست مچ دست
در صورتی که پزشک اقدام به تخلیه مایع درون کیست مچ دست کرده باشد، از بیمار می‌خواهد که در اولین فرصت، مفصل را حرکت دهد. در صورتی که پس از جراحی، مفصل باید برای مدتی بدون تحرک باقی بماند. هرچند توصیه می‌شود بیمار برای مدت طولانی مفصل را بی‌حرکت نگه ندارد. نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که بهتر است به محض التیام یافتن زخم ناشی از جراحی، بیمار مفصل را به حرکت دربیاورد. در مواردی که کیست باعث بروز اختلال در عملکرد و حرکت مفصل شده باشد، پزشک پس از جراحی، اقدامات دیگری از جمله فیزیوتراپی را هم توصیه می‌کند.
درمان بیماری های ارتوپدی نزد فوق تخصص ارتوپد در تهران
جمع‌بندی
کیست مچ دست در اثر فشار، ضربه یا آرتروز به وجود می‌آید. این عارضه معمولاً خطرناک نیست و اگر باعث بروز درد در ناحیه نشود، نیاز به درمان خاصی ندارد؛ مگر این که دردناک باشد یا عملکرد مچ دست را محال کند. درمان این نوع کیست بسته به تشخیص متخصص ممکن است متفاوت باشد؛ پس از جراحی و خارج کردن کیست نیز می‌توان با فیزیوتراپی از بروز آسیب‌های بعدی جلوگیری کرد.
