طناب نخاعی از ۳۳ استخوان قرقره‌مانند به نام مهره و دسته‌ای از اعصاب به نام‌های ریشه‌های حسی و ریشه‌های حرکتی تشکیل شده است. در پاسخ به این سوال که بیماری های نخاعی چیست باید بگوییم که آنها ناشی از مشکلاتی در طناب نخاعی هستند. در ادامه این مطلب، شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های نخاع و روش‌های درمان آنها را معرفی می‌کنیم تا بتوانید این بیماری‌ها را بهتر درک کنید و بهترین تصمیم را برای افزایش کیفیت زندگی خود بگیرید.
شایع ترین بیماری های نخاعی
شایع‌ترین بیماری های نخاعی عبارت‌اند از:
- بیماری دیسک دژنراتیو: دیسک‌های ستون فقرات که با مایعی ژل‌مانند پر شده‌اند، نقش ضربه‌گیر را در بدن ایفا می‌کنند. اگر دیسک‌ها با افزایش سن به علت ژنتیک یا آسیب تغییر کنند، گفته می‌شود فرد دچار بیماری دیسک دژنراتیو شده است. پزشک ممکن است داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، داروهای مسکن، طب سوزنی، فیزیوتراپی، ورزش یا جراحی را برای کاهش درد و التهاب این بیماری تجویز کند
- فتق دیسک: زمانی که دیسک از جای طبیعی خود خارج شود و به اعصاب و طناب نخاعی فشار وارد کند، گفته می‌شود فرد دچار دیسک کمر یا فتق دیسک شده است. درد، بی‌حسی، گزگز و ضعف در بخشی که دیسک به اعصاب فشار وارد می‌کند، از علائم این بیماری به شمار می‌روند. پزشک ممکن است داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، داروهای مسکن، طب سوزنی، فیزیوتراپی و ورزش را به بیمار توصیه کند. همچنین پزشک ممکن است جراحی را برای افراد مبتلا به درجات شدید فتق دیسک تجویز کند
- تنگی کانال نخاعی: در این بیماری، کانال نخاعی در یک یا چند محل به‌تدریج تنگ می‌شود و به رگ‌هایی از آن عبور می‌کنند، فشار وارد می‌کند. اسپاسم عضلات و درد در کمر، باسن، ران، ساق پا، گردن، شانه و بازوها از علائم این بیماری محسوب می‌شوند. پزشک با توجه به علائم این بیماری ممکن است داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی، فیزیوتراپی و روش‌های جراحی مانند لامینکتومی و فیوژن ستون فقرات را تجویز کند
- اسکولیوز: در این بیماری، ستون فقرات صاف نیست و شکلی شبیه S یا C دارد. این بیماری که با نام انحراف ستون فقرات نیز شناخته می‌شود، در بیشتر اوقات، روی سینه یا بخش پایینی کمر تأثیر می‌گذارد. مشکل در تنفس، کمردرد و وضعیت بدنی نامناسب از علائم این بیماری محسوب می‌شوند. درجات شدید این بیماری می‌توانند بسیار خطرناک باشند. پزشک ممکن است بریس و جراحی را برای درمان این بیماری و ورزش، داروها و فیزیوتراپی را برای بهبود علائم آن تجویز کند
- سیاتیک: سیاتیک یکی از علائم اختلالات ستون فقرات مانند فتق دیسک کمر، آسیب طناب نخاعی یا تنگی کانال نخاعی است. اگر اعصاب سیاتیک به علت این اختلالات فشرده شوند و باعث ایجاد درد شدیدی در بخش پایینی بدن (از کمر تا پاها) شوند، گفته می‌شود فرد دچار سیاتیک شده است. در بیشتر موارد، سیاتیک معمولا با روش‌های غیرجراحی مانند داروهای ضدالتهابی، داروهای مسکن، ورزش، یوگا و فیزیوتراپی بهبود می‌یابد؛ ولی، اگر روش‌های غیرجراحی کمکی به بهبود این بیماری نکنند، پزشک ممکن است جراحی را به بیمار توصیه کند
- پوکی استخوان و شکستگی مهره: اگر استخوان‌ها با گذشت زمان ضعیف‌تر شوند و تراکم آنها کاهش یابد، گفته می‌شود فرد دچارپوکی استخوان شده است. افراد مبتلا به این بیماری مستعد شکستگی مهره هستند. درد ناگهانی در کمر، تغییر در وضعیت بدنی و شکستن استخوان‌ها حتی با آسیب خفیف از علائم این بیماری محسوب می‌شوند. متأسفانه، درمانی قطعی برای بیماری پوکی استخوان وجود ندارد. پزشک ممکن است داروهای افزایش‌دهنده تراکم استخوان را برای افراد مبتلا تجویز کند
علائم بیماری های نخاعی
کمردرد و درد در گردن از متداول‌ترین علائم بیماری های نخاعی به شمار می‌روند. گرفتگی عضلات، ازدست‌دادن کنترل روده یا مثانه، ضعف و بی‌حسی در بازوها و پاها و فلج از دیگر علائم این بیماری‌ها محسوب می‌شوند.
بیماری های نخاعی خطرناک
بیماری های نخاعی خطرناک و روش‌های درمان هر یک از آنها عبارت‌اند از:
- عفونت نخاع: پزشک معمولا آنتی‌بیوتیک را به مدت حداقل ۴ هفته برای درمان این بیماری تجویز می‌کند. اگر درمان شکست بخورد یا به‌موقع شروع نشود، جراحی برای برداشتن بافت‌های مرده استخوان ضروری است
- آبسه اپیدورال نخاع: آبسه اپیدورال نخاع به تجمع چرک ناشی از عفونت در فضای بین مهره‌ها و غشایی به نام دورا ماتر گفته می‌شود. اگر فرد اقدامی را برای درمان این بیماری انجام ندهد، ممکن است با عوارضی مانند آسیب مغزی، مننژیت، آسیب عصبی و عفونت مجدد روبه‌رو شود. پزشک آنتی‌بیوتیک داخل وریدی را به مدت حداقل ۴ هفته برای درمان عفونت تجویز می‌کند. در برخی اوقات، جراحی ممکن است برای برداشتن آبسه و کاهش فشار روی طناب نخاعی ضروری باشد
- سرطان: سرطان‌های بسیاری می‌توانند به ستون فقرات حمله کنند و علائمی مانند کمردرد، ازدست‌دادن کنترل مثانه یا روده، مشکل در راه‌رفتن و فلج را ایجاد کنند. شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی برای برداشتن تومور از روش‌های درمان این بیماری نخاعی محسوب می‌شوند
- انفارکتوس نخاعی: انفارکتوس نخاعی نوعی سکته است که در طناب نخاعی یا رگ‌هایی که به نخاع خون می‌رسانند، رخ می‌دهد و می‌تواند فرد را فلج کند. پزشک ممکن است فیزیوتراپی یا کاردرمانی را برای مدیریت علائم و بازیابی عملکرد ازدست‌رفته به علت ضعف یا فلج تجویز کند
- میلیت عرضی: میلیت عرضی به التهاب طناب نخاعی گفته می‌شود و علائمی مانند ضعف و مشکلات روده یا مثانه دارد. داروهای کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب، پلاسمافرزیس برای حذف آنتی‌بادی‌ها، ایمونوگلوبولین وریدی، داروهای مسکن یا داروهای ضدویروسی از روش‌های درمان آن به شمار می‌روند
- ضایعه نخاعی: اگر ضایعه نخاعی یا آسیب طناب نخاعی شدید باشد، می‌تواند باعث فلج دائمی شود. جراحی برای کاهش فشار روی طناب نخاعی و ترمیم نخاع، داروهای استروئیدی برای کاهش التهاب و تورم، آتل و بریس از روش‌های درمان ضایعه نخاعی محسوب می‌شوند
بیماری های مایع نخاعی
مایع مغزی-نخاعی یا مایع نخاعی به مایعی که در اطراف فضای زیر عنکبوتیه در اطراف مغز و طناب نخاعی جریان دارد، گفته می‌شود. این مایع به محافظت از مغز کمک می‌کند و نقش ضربه‌گیر را برای سیستم عصبی مرکزی ایفا می‌کند. انواع بیماری‌های مایع نخاعی عبارت‌اند از:
بیماری های هیدروسفالی
اگر مایع نخاعی در محلی جمع شود و به مغز فشار وارد کند، گفته می‌شود فرد دچار هیدروسفالی شده است. سردرد، تاری دید و مشکل در راه‌رفتن از علائم این بیماری به شمار می‌روند. این بیماری معمولا با جراحی‌هایی به نام شنت و ونتریکولوستومی آندوسکوپیک بطن سوم درمان می‌شود. انواع هیدروسفالی عبارت‌اند از:
- هیدروسفالی از بدو تولد: این نوع که ممکن است ناشی از اسپینا بیفیدا، اوریون یا سرخجه باشد، می‌تواند باعث آسیب دائمی مغز و ناتوانی‌های ذهنی و جسمی بلندمدت شود
- هیدروسفالی اکتسابی: این نوع معمولا ناشی از آسیب شدید به سر یا مسدودشدن مسیر مایع نخاعی به علت تومور مغزی است
- هیدروسفالی با فشار طبیعی: این بیماری نادر است و معمولا افراد بالای ۵۰ سال به آن مبتلا می‌شوند. این نوع ممکن است پس از آسیب یا سکته مشاهده شود؛ ولی، در بیشتر اوقات، علت آن مشخص نیست
ناهنجاری کیاری نخاع
در بیماری نادر ناهنجاری کیاری نخاع، لوزه‌های مخچه از طریق سوراخی به نام فورامن مگنوم به سمت محل خروج نخاع از مغز حرکت می‌کنند و باعث فشردگی ساقه مغز و مختل‌شدن جریان مایع نخاعی در بالای کانال نخاعی می‌شوند. پزشک ممکن است جراحی دکومپرشن را برای تسکین علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری به بیمار توصیه کند
سیرنگومیلیا سیستم عصبی
این بیماری در محلی که حفره‌هایی پر از مایع در درون طناب نخاعی ایجاد می‌شوند (این حفره‌ها با نام کیست نیز شناخته می‌شوند)، روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد. مایع درون این حفره‌ها مشابه مایع نخاعی است. درمان علائم این بیماری با داروها امکان‌پذیر است؛ ولی، اگر حفره‌های درون طناب نخاعی بزرگ‌تر شوند و فرد را در معرض خطر ناتوانی قابل توجهی قرار دهند، جراحی ضروری است.
عفونت نخاع چیست
عفونت نخاعی به عفونت‌های باکتریایی یا قارچی درون ستون فقرات یا اطراف آن گفته می‌شود. انواع عفونت نخاع عبارت‌اند از:
- استئومیلیت: این بیماری که با نام اسپوندیلودیسیت شناخته می‌شود، یک عفونت نخاعی متداول است و معمولا بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری روی مهره‌ها یا دیسک‌های بین مهره‌ها تأثیر می‌گذارد و می‌تواند ناشی از باکتری، انگل و قارچ باشد. پزشکان معمولا آنتی‌بیوتیک را برای درمان این نوع عفونت تجویز می‌کنند؛ ولی، اگر فرد علائم دیگری مانند ناپایداری ستون فقرات را تجربه می‌کند، جراحی ممکن است ضروری باشد
- دیسیت: زمانی که دیسک‌های بین مهره‌ها ملتهب شوند، گفته می‌شود فرد دچار دیسیت شده است. این نوع عفونت ممکن است پس از جراحی یا به‌خودی‌خود ایجاد شود. متداول‌ترین علت این بیماری، استافیلوکوکوس اورئوس است. آنتی‌بیوتیک‌ها، بریس ستون فقرات و جراحی از روش‌های درمان این عفونت به شمار می‌روند
- مننژیت: اگر مننژیت به‌موقع درمان نشود، می‌تواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند. این عفونت می‌تواند به‌سرعت گسترش یابد و باعث ایجاد تورم در بخش‌های اطراف مغز و ستون فقرات شود. این نوع عفونت ممکن است ناشی از داروها، بیماری‌ها، ویروس‌ها یا دیگر ارگانیسم‌ها باشد. آنتی‌بیوتیک و کورتیکواستروئید از روش‌های درمان مننژیت به شمار می‌روند
جمع‌بندی
نخاع ساختاری پیچیده‌ای از استخوان‌ها، دیسک‌ها، اعصاب، مفاصل، رباط‌ها و عضلات است و در معرض خطر ضایعه نخاعی، آرتروز ستون فقرات ، دیسک گردن و دیگر بیماری‌ها قرار دارد. علائم مختلف این بیماری های نخاعی مانند کمردرد می‌توانند زندگی روزمره شما را مختل کنند. بهترین دکتر فوق تخصص ستون فقرات در تهران می‌تواند به بهبود کمردرد شما کمک کند، بیماری نخاعی شما را با مناسب‌ترین روش‌ها درمان کند و پیشنهاداتی را برای تقویت عضلات ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌ها به شما بدهد.
