زانو یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن است. شما بدون آن نمی‌توانید پای خود را در هیچ جهتی حرکت دهید یا کارهای معمولی مانند ایستادن، خم‌شدن یا راه‌رفتن را انجام دهید. علاوه بر این، زانو از وزن بالاتنه حمایت می‌کند و به شما کمک می‌کند که بتوانید بایستید.
باتوجه‌به اینکه این بخش مهم از بدن، مسئولیت‌های بسیار سنگینی را بر عهده دارد، جای تعجب نیست که آسیب‌های زیادی را متحمل شود. یکی از این آسیب‌ها، وضعیتی به نام زانوی دونده است که در اصطلاح پزشکی به آن سندروم زانوی دوندگان یا PFPS گفته می‌شود. در واقع علائم ابتدایی سندرم پاتلوفمورال یا آسیب زانوی دوندگان زمانی نمایان می‌شود که شما در اطراف یا جلوی زانو (کشکک زانو) درد داشته باشید.
در این مقاله از سایت دکتر بهامین عطار قصد داریم اطلاعاتی در مورد این بیماری را در اختیار شما قرار دهیم. لطفا تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
دلایل آسیب پاتلوفمورال
درد جلوی زانو، یکی از شایع‌ترین مشکلات زانو است. ممکن است این بخش از پایین‌تنه، در معرض فشار زیاد یا مکرر قرار گرفته باشد که در این صورت منجر به سندرم پاتلوفمورال می‌شود. سندرم درد پاتلوفمورال یک اصطلاح گسترده برای توصیف درد در جلوی زانو و اطراف کاسه زانو است. اگرچه ممکن است در افراد غیر ورزشکار رخ دهد، اما اغلب به آن “زانوی دونده” می‌گویند، زیرا این بیماری در ورزشکاران شایع‌تر است.
علل شایع این عارضه که اغلب با احساس درد در جلوی زانو مشخص می‌شود، در اثر استفاده بیش از حد یا فشار مکرر روی زانو مانند دویدن، پریدن، بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند ناشی از تغییرات ناگهانی در فعالیت بدنی، مانند افزایش دفعات ورزش در هفته باشد.
سایر دلایل رایج بروز این بیماری عبارت‌اند از:
ورزش های سنگین و مفرط: ورزش‌هایی مانند دویدن یا پریدن، فشار مکرری را به مفصل زانو وارد می‌کنند که می‌تواند باعث تحریک زیر کاسه زانو شود.
عدم تعادل یا ضعف عضلانی: آسیب زمانی رخ می‌دهد که عضلات اطراف لگن و زانو، کاسه زانو را در یک راستا نگه ندارند. حرکت زانو به سمت داخل در حین اسکات با درد کشکک رانی مرتبط است.
جراحت: ضربه به کاسه زانو، مانند زمانی که کاسه زانو از جای خود خارج می‌شود یا می‌شکند، با این عارضه مرتبط است.
عمل جراحی: جراحی زانو می‌تواند این عارضه را افزایش دهد. این امر به ویژه در اثر ترمیم رباط متقاطع قدامی با استفاده از تاندون کشکک رخ می‌دهد.همچنین شما می توانید برای اطلاع از شرایط عمل جراحی ستون فقرات به سایت بهامین عطار مراجعه کنید.
سن: زانون دونده معمولاً نوجوانان و جوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آرتریت بیشتر در افراد مسن شایع‌تر است.
نشانه‌ها و علائم سندروم زانوی دوندگان
پاتلوفمورال (PFS) یک مشکل رایج در بین افراد است و می‌تواند در اثر فعالیت‌هایی مانند خم شدن مکرر زانو مثل دوچرخه سواری، اسکی یا چمباتمه زدن، رخ دهد. کاسه زانو (کشکک زانو) ماهیچه‌های جلوی ران را به استخوان ساق پا (درشت‌نی) متصل می‌کند. هنگامی که فرد پا را خم یا صاف می‌کند، کاسه زانو به سمت بالا یا پایین کشیده می‌شود. حرکت آن توسط یک بریدگی V شکل (شیار فمورال) در یک انتهای استخوان ران (فمور) انجام می‌شود.
رباط فمورال کشکک داخلی (MPFL) – واقع در داخل (سمت میانی) زانو – به نگه داشتن کاسه زانو در جای خود کمک می‌کند و از لغزش یا بیرون آمدن آن از سمت خارجی (سمت جانبی) زانو جلوگیری می‌کند. چندین عامل می‌تواند جلوی حرکت صحیح کشکک را بگیرد که همگی نیروها و اصطکاک عبوری از کاسه زانو را افزایش داده و باعث ایجاد زانوی دوندگان می‌شود که تقریباً ۲۵ درصد از آسیب‌های زانو را شامل می‌شود.
علائم این بیماری شامل ترکیدن یا ساییدگی در زانو، احساس ضعف یا بی ثباتی در زانو و تورم در اطراف زانو است. دیگر علائم شامل درد بعد از نشستن طولانی مدت با زانوهای خمیده، تورم، سفتی یا ضعف در زانو است. اغلب این سندرم به دلیل نقص ساختاری یا روش خاص راه رفتن یا دویدن ایجاد می‌شود. دیگر علائم این بیماری شامل صدای چرخش، سایش و یا صدای کلیک مانند زانو است.
بیشتر بخوانید: عود دیسک کمر
سندروم پاتلوفمورال چگونه تشخیص داده می شود؟
پاتلوفمورال وضعیتی است که در آن اعصاب بافت نرم و استخوان‌های اطراف کاسه زانو باعث درد می‌شوند. این بافت‌های نرم شامل تاندون‌ها، پد چربی زیر کشکک و بافت سینوویال است که مفصل زانو را تشکیل می‌دهد. این آسیب، می تواند آنقدر دردناک باشد که به طور جدی در راه رفتن، نشستن و خوابیدن اختلال ایجاد کند.
کندرومالاسی کشکک که باعث نرم شدن و ساییدگی غضروف مفصل در قسمت تحتانی کاسه زانو می‌شود، بخشی از سندرم پاتلوفمورال است. علائم بالینی این عارضه، درد به ویژه هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها یا تپه‌ها و قفل شدن موقت زانو است که پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود.
همچنین ممکن است پس از نشستن طولانی مدت با زانو خم شده یا در حین فعالیت‌هایی که به زانو فشار وارد می‌کند، درد احساس شود. PFS اغلب در دوندگان و ورزشکارانی دیده می‌شود که در فعالیت‌هایی شرکت می‌کنند که شامل خم شدن مکرر زانو یا فعالیت‌های با ضربه زیاد است.
ورزش برای عضلات چهار سر ران می‌تواند به جلوگیری از این بیماری کمک کند. برای تشخیص، پزشک معالج، زانوی شما را معاینه می‌کند و در مورد علائم شما می‌پرسد. او ممکن است پاهای شما را در جهات مختلف حرکت دهد تا درد را بررسی کند و ببیند کاسه زانو چگونه حرکت می‌کند. همچنین اشعه ایکس، CT یا MRI را نیز ممکن است برای بررسی آسیب وارده به زانو و بافت‌های اطراف آن، توصیه کند.
نحوه درمان زانوی دوندگان
درمان سندرم پاتلوفمورال باید با توجه به شدت آسیب و علت آن انجام شود. به طور کل این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- استراحت: توقف دویدن تا زمانی که بتوانید بدون درد بدوید.
- یخ‌گذاری: برای کاهش درد و تورم، پک یخ یا یک بسته از نخود فرنگی منجمد را به مدت حداکثر ۳۰ دقیقه به زانو بگذارید و از هرگونه گرما خودداری کنید.
- بسته‌بندی زانو: استفاده از بسته‌بندی الاستیک یا کفش‌هایی با پشتیبانی قوی به شما کمک خواهد کرد که دردتان کاهش یابد و شاید به شما کمک کند درمان سریع‌تری داشته باشید.
- داروها: درمان درد با مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن میسر است.
- تمرینات کششی: تمریناتی که باعث کشش عضلات پا می‌شوند می‌تواند به درمان، کمک کند.
- تمرینات تقویتی: انجام تمریناتی که به تقویت عضلات پا کمک می‌کنند، می‌تواند از آسیب زانوی دوندگان جلوگیری کند.
- جراحی: اگر دیگر درمان ها موثر نبودند، بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.
دو درمان غیر جراحی و جراحی برای این بیماری استفاده می‌شود که در ادامه در مورد هر کدام توضیح خواهیم داد.
درمان های غیر جراحی زانوی دوندگان
درمان‌های غیر جراحی شامل فشاردهی با باند زانویی، تمرینات کششی و تقویتی، کمپرس و بلند نگه داشتن پا است. همچنین، استفاده از یخ به صورت منظم، استفاده از پشتیبان‌های زانو و تمرینات تقویتی نیز می‌تواند به بهبود درد زانو کمک کند.
اسکات روی دیوار و کشش ساق پا از جمله ورزش‌هایی هستند که می‌توانند به کاهش درد زانو کمک کنند. همچنین ممکن است نیاز باشد از روش‌های دیگری مانند تزریق کورتیزون یا درمان‌های دارویی استفاده شود، اما بهتر است با پزشک خود درباره این موضوع مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: ورزش بعد از عمل دیسک کمر با پلاتین
درمان سندروم پاتلوفمورال با جراحی
سندروم پاتلوفمورال (Runners’ Knee) بر اثر عدم تعادل مکانیکی بین پاتلا و فمور ایجاد می‌شود و همانطور که قبلا هم توضیح دادیم، بیشتر در دویدن و ورزش‌هایی که نیاز به حرکت زیاد پا دارند، اتفاق می‌افتد. در صورتی که درمان با روش‌های غیرجراحی (مانند استراحت، بسته‌بندی یخی، داروهای ضد التهاب، تمرینات تقویتی و کمک از بغل پا) ناموفق باشد، ممکن است به جراحی نیاز باشد.
در جراحی، هدف برداشتن موادی است که بر سر پاتلا فشار ایجاد می‌کنند یا تغییر محل آنها برای حرکت بهتر پاتلا است. البته قبل از انجام جراحی، باید با متخصص دیسک کمر و متخصص ستون فقرات درمورد بیشتر جزئیات مراقبت‌های پس از جراحی و زمان بازگشت به فعالیت‌های ورزشی صحبت شود.
راهکارهایی برای پیشگیری از سندروم زانوی دوندگان
برخی از راهکارهای پیشگیری از عارضه زانوی دونده عبارت‌اند از:
- تمرینات تقویتی و کششی:تمریناتی که عضلات دور زانو و بازوی پا را تقویت و کشش می‌دهند، می‌تواند کمک کننده باشد.
- استفاده از کفش با پشتیبانی مناسب: استفاده از کفشی که از پشتیبانی کافی برخوردار باشد و شوک را جذب کند، می‌تواند به پیشگیری از بیماری کمک کند.
- کاهش فشار بر زانو: برای کاهش فشار بر زانوها، می‌توانید از کاهش وزن، تغییر فعالیت‌های ورزشی و استفاده از محافظت‌های نرم و خمیرکننده‌های مفصل، استفاده کنید.
- تغییر شیوه دویدن: تغییر شیوه دویدن به صورت کوتاه‌تر و با فرکانس کمتر، می‌تواند به پیشگیری از بیماری کمک کند.
- گرم کردن قبل از ورزش: گرم کردن و کشش قبل از ورزش، می‌تواند به پیشگیری از آسیب زانوی دوندگان کمک کند.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی بیماری سندروم زانوی دوندگان پرداختیم. برای درمان آن بهتر است افراد و به خصوص ورزشکاران از راهنمایی‌های یک فیزیوتراپ، در مورد تمریناتی که به آنها در پریدن، دویدن و چرخش صحیح کمک می‌کند، استفاده کنند. تقویت عضلات بیرونی لگن نیز بسیار در درمان این بیماری بسیار مهم است. این کمک می‌کند تا هنگام چمباتمه زدن، فرود آمدن از یک پرش یا پایین آمدن از یک پله، زانوی شما به سمت داخل فرو نرود. همچنین باید مراقب کفش‌هایتان باشید. هنگام ورزش باید کفشی بپوشید که مناسب است و برای انجام فعالیت ورزشی طراحی شده باشد.
