وقتی مفصل پا در حالت رو‌به بالا گیر می‌کند، انگشت پا شبیه چکش میشود؛ به همین دلیل این عارضه را انگشت چکشی پا می‌نامند. این تغییر شکل می‌تواند باعث درد و مشکل در راه رفتن شود و احتمالا بهصورت میخچه یا پینه در بالای مفصل ظاهر شود. سفت‌شدن مفصل، درد در بالای انگشت خم‌شده و ورم برخی از علائم این بیماری هستند. اگر علائم ذکرشده را دارید، این مقاله از مجله سلامتی دکتر بهامین عطار را بخوانید؛ زیرا در ادامه ضمن معرفی علل و علائم این مشکل روش‌های درمان و همچنین راه‌حل‌های پیشگیری از آن بهصورت کامل تشریح شده است.
انگشت چکشی پا چیست؟
انگشت چکشی پا تغییر شکلی است که در آن انگشت پا به‌جای اینکه به طرف جلو باشد، خم میشود. این عارضه می‌تواند هر انگشت پا را درگیر کند. اما در بیشتر موارد انگشت دوم یا سوم را درگیر خواهد کرد. اگرچه این بیماری ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد؛ اما معمولا به‌مرورزمان و به دلایلی مانند آرتروز یا پوشیدن کفش‌های نامناسب مانند پاشنه‌های تنگ و نوک تیز ایجاد میشود. سه نوع انگشت چکشی وجود دارد:
- انگشت چکشی انعطاف‌پذیر: در این شرایط انگشت هنوز هم درحال‌رشد است؛ بنابراین انگشتان می‌توانند در مفصل حرکت کنند.
- انگشت چکشی نیمه‌سفت: در این نوع انگشت چکشی شروع به سفت‌شدن می‌کند.
- انگشت چکشی سفت و سخت: انگشت چکشی سفت دیگر نمی‌تواند حرکت کند؛ چراکه تاندون‌ها و بافت‌های نرم سفت شده‌اند.
در این شرایط تلاش برای حرکت‌دادن مفصل ممکن است باعث درد در ناحیه کف پا شود. البته میخچه و پینه هم می‌توانند ناراحت‌کننده باشند.
علل ایجاد انگشت چکشی پا
انگشت هر فرد دارای دو مفصل است که به آن اجازه می‌دهد در وسط و پایین خم شود. انگشت چکشی پا زمانی اتفاق می‌افتد که مفصل میانی خم شود. علل رایج این عارضه می‌تواند موارد زیر باشد:
- کفش‌های خاص: کفش‌های پاشنه‌بلند یا کفش‌هایی که در نوک پا خیلی تنگ هستند، می‌توانند انگشتان پا را شلوغ کنند تا نتوانند بهصورت صاف قرار گیرند. در نتیجه باگذشت زمان، احتمالا انگشتان خم شوند.
- تروما: انگشتی که آسیب دیده است، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
- عدم تعادل عضلات انگشتان پا: اگر ماهیچه‌ها متعادل نباشند، می‌توانند به تاندون‌ها و مفاصل فشار وارد کنند. این عدم تعادل می‌تواند به‌مرورزمان باعث انگشتان چکشی پا منجر شود.
موارد بالا جزء سه علت اصلی این مشکل هستند. در کنار این موارد می‌توان سفت‌شدن رباط‌ها یا تاندون‌های پا و فشار ناشی از انحراف شست پا را اضافه کرد. البته عواملی هم وجود دارند که می‌توانند خطر ابتلا به انگشت چکشی شست پا را افزایش دهند این موارد عبارت‌اند از:
- خانم‌ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند
- بیماری‌های خاص آرتریت و دیابت می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات پا را افزایش دهند. البته ژن‌ها هم ممکن است نقش داشته باشند
- اگر در خانواده شما سابقه انگشتان چکشی پا وجود داشته باشد، احتمال ابتلا افرادی دیگر در خانواده هم وجود دارد
- داشتن پینه، انحراف شست پا یا میخچه که لایه‌های ضخیم پوست هستند و در اثر اصطکاک طولانی و مکرر ایجاد می‌شوند
- پوشیدن کفش‌های خیلی کوچک می‌تواند مفصل انگشتان پا را در موقعیت غیرعادی قرار دهد. این شرایط باعث میشود که عضلات شما کشیده نشوند
علائم انگشت چکشی پا چیست؟
انگشت چکشی در هنگام راه‌رفتن باعث ناراحتی میشود. همچنین زمانی که می‌خواهید انگشت آسیب‌دیده به اطراف بکشید یا حرکت دهید، می‌تواند باعث درد شود. علائم انگشت چکشی پا ممکن است خفیف یا شدید باشد. علائم این عارضه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- انگشت خم‌شده
- درد ناشی از پوشیدن کفش
- سفتی انگشتان پا
- میخچه یا پینه
- مشکل در راه‌رفتن
- قرمزی و تورم
- ناتوانی در خم‌کردن پا یا تکان دادن انگشتان پا
- انگشتان پنجه مانند
برخی از علائم این مشکل می‌تواند با سایر بیماری‌های مرتبط با پا مشابه باشد. پس در صورت بروز هر یک از این علائم، جهت تشخیص بهتربه متخصص ارتوپد در تهران یا شهر محل سکونت خودتان مراجعه کنید.
نحوه تشخیص انگشت چکشی
یک پزشک عمومی ممکن است خیلی سریع انگشت چکشی را تشخیص دهد. حتی پزشک ممکن است شما را برای تشخیص دقیق نزد یک متخصص بفرستد. متخصص احتمالا یک معاینه فیزیکی از جمله لمس و حرکت دادن پا و انگشتان پا انجام می‌دهد تا وضعیت مفاصل را مشاهده کند. البته در صورتی که استخوان، عضله یا آسیب رباط در انگشت پا داشته‌اید، ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس، ضروری باشد. اگر دیابت داشته باشید، احتمالا مجبور شوید آزمایش‌های دیگری را بهصورت جداگانه انجام دهید.
راه های درمان انگشت چکشی
درمان انگشت چکشی پا به شدت آن بستگی دارد. معمولا درمان این مشکل به چندین روش مختلف تقسیم میشود که در ادامه به معرفی این روش‌ها پرداخته‌ایم.
- استفاده از کفش‌های مناسب
اگر بیماری شما ناشی از کفش‌های نامناسب باشد، می‌توانید آن را با پوشیدن کفش مناسب اصلاح کنید. این روش درمانی برای کسانی که دارای انحراف شست پا هستند نیز توضیه میشود. اگر قوس بلند باعث این عارضه شده است، پوشیدن بالشتک یا کفی در کفش می‌تواند کمک‌کننده باشد. این پدها با تغییر موقعیت انگشت پا عمل می‌کنند، درد را تسکین می‌دهند و ظاهر انگشت پا را اصلاح خواهند کرد.
- داروها
معمولا می‌توان از کوسن‌ها، پدها یا داروهای بدون نسخه (OTC) برای درمان بونیون و میخچه استفاده کنید. اما اگر آن‌ها دردناک هستند یا باعث تغییر شکل انگشتان پا شوند، پزشک ممکن است آن‌ها را با جراحی بردارد. مصرف داروهای ضدالتهابی یا تزریق کورتیزون برای کاهش درد پیشنهاد میشود.
- درمان خانگی
انواع درمان خانگی انگشت چکشی پا هم وجود دارد. چسباندن انگشتان پا می‌تواند عدم تعادل عضلانی را تغییر دهد. کشش ملایم انگشتان پا به تسکین درد و تغییر موقعیت انگشت آسیب‌دیده کمک می‌کند. هیچ تاولی روی انگشتان پا ایجاد نکنید. تاول‌ها می‌توانند باعث درد و عفونت شوند. برای تسکین درد و جلوگیری از ساییده شدن تاول‌ها به داخل کفش از کرم‌ها و کوسن‌های بدون نسخه استفاده کنید.
- جراحی
در صورتی‌که درد شدید اجازه فعالیت روزانه را به شما ندهند یا درمان‌های غیرجراحی به بیمار کمکی نکرده باشد، احتمالا پزشک جراحی را توصیه کند. جراحی می‌تواند جای انگشت پا را تغییر دهد، استخوان تغییر شکل‌یافته یا آسیب‌دیده را از بین ببرد و تاندون‌ها و مفاصل را دوباره مرتب کند. معمولا جراحی بهصورت سرپایی انجام میشود؛ بنابراین می‌توانید در روز جراحی خود به خانه بازگردید. البته احتمالا بعد از جراحی به مدت چهار تا شش هفته احساس سفتی کنید و حتی مقدار ورم و قرمزی داشته باشد. همچنین از انگشتان پا در زمان بهبودی زیاد استفاده نکنید تا حد ممکن آن‌ها را بالا نگه دارید.
پیشگیری از انگشت چکشی پا
بهترین روش پیشگیری از انگشت چکشی پوشیدن کفش مناسب است. اگر احساس می‌کنید کفش‌هایتان خیلی چسبناک است، طول و عرض پاهایتان را اندازه‌گیری کنید. اگر کفش پاشنه‌بلند استفاده می‌کنید، ارتفاع پاشنه باید ۲ اینچ یا کمتر باشد. پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند باعث افزایش فشار روی انگشتان پا میشود؛ در نتیجه مشکلاتی مانند خم‌شدن انگشتان یا صافی کف پا را به همراه دارد. همچنین کفش نامناسب می‌تواند باعث ایجاد میخچه و قوس شود. بهصورت خلاصه در هنگام خرید کفش به موارد زیر توجه کنید:
- از پوشیدن کفش‌هایی با نوک‌تیز خودداری کنید
- استفاده‌نکردن از کفش پاشنه بلند از مشکلات انگشتان پا و کمر جلوگیری می‌کند
- کفش‌های بنددار یا جسبی جادارتر هستند؛ در نتیجه استفاده از آن‌ها راحت‌تر است
البته نکات اضافی زیر هم می‌تواند به خرید کفش مناسب کمک کند:
- در پایان روز کفش بخرید؛ چراکه پاها باگذشت روز متورم می‌شوند
- اندازه کفش را بررسی کنید: اندازه کفش، به خصوص عرض آن، می‌تواند با افزایش سن، تغییر کند. هر دو پا را اندازه بگیرید و متناسب با پایی که بزرگ‌تر است، کفش را بخرید
- کفش مناسب بخرید: قبل از هر چیز باید از راحت‌بودن آن مطمئن باشید. یک فروشگاه تعمیر کفش ممکن است بتواند کفش‌ها را در نقاط تنگ بکشد، اما بهتر است آن‌ها را متناسب با پاهایتان بخرید.
علاوه‌بر خرید باید کفش مناسب باید به دو نکته هم توجه داشته و آن‌ها را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر هستند:
- از سنگ‌پا استفاده کنید: میخچه یا پینه‌ای که در بالای انگشت چکشی ایجاد میشود، هنگام پوشیدن کفش باعث ناراحتی شود. بعد از حمام آب گرم، از سنگ‌پا برای کاهش اندازه میخچه یا پینه استفاده کنید. سپس از نرم‌کننده‌ها بهره بگیرد تا آن قسمت را نرم و انعطاف‌پذیر نگه دارید. هنگام پوشیدن کفش از بالشتک سیلیکونی استفاده کنید.
- تمرینات پا را انجام دهید: پزشک متخصص پا می‌تواند تمریناتی را برای انگشتان پا پیشنهاد کند تا آن را انعطاف‌پذیر نگه دارد. همچنین ماهیچه‌هایی که انگشتان را حرکت می‌دهد تقویت شود. دراز کردن، سپس حلقه‌کردن انگشتان پا، باز‌کردن انگشتان پا و حرکت‌دادن انگشتان پا بهصورت جداگانه ممکن است به جلوگیری از انقباض که باعث ایجاد انگشت چکشی پا میشود، کمک کند.
مراجعه به پزشک متخصص برای درمان انگشت چکشی پا
اگر پای شما همیشه درد دارد و بر توانایی راه‌رفتن شما تاثیر می‌گذارد، به پزشک مراجعه کنید. موارد خفیف این مشکل را می‌توان با کفی‌ها و داروهای بدون نسخه مدیریت کرد؛ اما موارد شدید ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
جمع‌بندی
انگشت چکشی از مشکلات پا است که باعث خم‌شدن انگشتان میشود. پوشیدن کفش نامناسب می‌تواند علت اصلی این مشکل باشد. اما تروما و برخی بیماری‌ها می‌توانند در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند. انگشت چکشی پا معمولا در انگشتان دوم، سوم و چهارم ایجاد میشود. تعویض کفش، پوشیدن کفی و استفاده از وسایل دیگر ممکن است درد و فشار انگشت چکشی را تسکین دهد. اگر این درمان‌ها جواب نداد، جراحی می‌تواند وضعیت را اصلاح کند و فشار را کاهش دهد.
