درست در محلی که مهره‌های ستون فقرات به استخوان‌های لگن وصل می‌شوند، مفصلی قرار دارد که به آن ساکروایلیاک می‌گویند. هر انسانی دو مفصل ساکروایلیاک دارد که به نام‌های ساکروایلیاک چپ و راست شناخته می‌شوند. این مفصل اگر دچار آسیب شود، فرد مبتلا درد زیادی را تحمل خواهد کرد. اما از آنجا که ممکن است پزشک سندرم مفاصل ساکروایلیاک را با کمردرد اشتباه بگیرد، روند درمان نیز به درستی اجرا نشده و با مشکلاتی بیشتر مواجه خواهید شد. در این مطلب همراه شما هستیم تا برایتان از علل بروز، نحوه تشخیص و چگونگی درمان مفصل ساکروایلیاک بگوییم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
مفصل ساکروایلیاک چیست؟
مفصل ساکروایلیاک یا مفصل خاجی خاصره، دقیقا جایی است که قسمت پایینی مهره‌های ستون فقرات به استخوان‌های لگن وصل می‌شوند. مفصل راست و چپ، در قسمت انتهایی ستون فقرات هر فردی و درست در فاصله بسیار کمی از لگن و استخوان خاجی قرار گرفته است. این مفاصل کمک می‌کنند تا استخوان ایلیاک (بزرگ‌ترین استخوان لگن) و قسمت انتهایی ستون فقرات که به آن استخوان خاجی یا ساکروم گفته می‌شود، به یکدیگر پیوند بخورند. در این صورت همانند بالشتکی می‌شوند که بین استخوان‌ها قرار گرفته و کمک می‌کنند تا لگن بتواند حرکت کند و از مهم‌ترین مسئولیت‌های این مفاصل، تحمل وزن بالاتنه هنگام ایستادن است. ساختار این مفاصل به گونه‌ای است که دامنه حرکتی آن‌ها بسیار کم است و در صورتی که بیش از حد معمول و استاندارد از آن‌ها استفاده شود یا به کار گرفته شوند، احتمال آسیب به آن‌ها افزایش می‌یابد و خود را به صورت التهاب و درد نشان می‌دهد. در چنین شرایطی بهتر است به متخصص ستون فقرات مراجعه کنید.
علل بروز درد در مفصل ساکروایلیاک
بروز درد در التهاب مفصل ساکروایلیاک که به آن التهاب مفصل دنبالچه و لگن نیز گفته می‌شود، دلایل مختلفی دارد. پس از مطالعات و تحقیقات انجام شده روی این بیماری، متخصصان دریافتند که به طور معمول موارد زیر از رایج‌ترین علل بروز درد در مفصل ساکروایلیاک است:
- جراحت: ضربه ناگهانی مانند تصادف با یک وسیله نقلیه مانند موتور یا سقوط، می‌تواند منجر به بروز درد در مفصل ساکروایلیاک شود.
- آرتروز: آرترتیت یا التهاب مفصل که به آن آرتروز هم گفته می‌شود، از دیگر دلایل بروز این عارضه است.
- اسپوندیلیت آنکیولوزان: نوعی آرتریت که ستون فقرات را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به اسپوندلیت آنکیولوزان شناخته می‌شود که از دیگر دلایل بروز این بیماری دردناک است.
- بارداری: زمانی که زایمان اتفاق می‌افتد، مفاصل ساکروایلیاک شل و کشیده می‌شوند. اضافه وزن و تغییر روش راه رفتن در دوران بارداری می‌تواند به این مفاصل فشار زیادی وارد کند.
- نقرس: زمانی که کریستال‌های اسید اوریک در داخل مفصل تشکیل شود، بیماری نقرس پدیدار می‌شود. نقرس را شایع‌ترین نوع از آرتروز التهابی می‌نامند و فرد بیمار، هر بار در یکی از مفاصل بدن خود، آن را تجربه می‌کند. افرادی که به نقرس مبتلا هستند، ممکن است دچار التهاب در مفصل مربوط به ساکروایلیاک شوند.
- عفونت: در موارد بسیار نادر، ممکن است ساکروایلیاک دچار عفونت شده و درد در آن ناحیه احساس شود.
- پوکی استخوان: ممکن است بر اثر فرسودگی غضروف یا افزایش سن، دچار پوکی استخوان شوید. افرادی که دچار این بیماری شوند، ممکن است مفاصل مختلف بدنشان مانند مفصل خاجی، دچار آسیب شود.
اگر دچار درد در ناحیه لگن و ستون فقرات خود شدید میتوانید با مراجعه به بهترین دکتر فوق تخصص لگن در تهران هم آن را درمان نمایید.
علائم التهاب مفصل ساکروایلیاک
التهاب مفصل لگن ساکروایلیاک به طور معمول همراه با علائم و نشانه‌هایی است که رایج‌ترین آن‌ها احساس درد در بخش پایینی کمر است که همزمان درد را در یک پا نیز احساس می‌کنید. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، نشانه‌هایی را اعلام می‌کنند که شباهت زیادی به دردهای عصب سیاتیک دارد که دلیل آن تنگی کانال است. پزشک حاذق و متخصص باید بتواند با بررسی علائم بیماری، این دو اختلال را از یکدیگر تشخیص دهد. رایج‌ترین علائم این التهاب عبارت‌اند از:
- احساس درد در قسمت پایینی کمر؛
- احساس خواب‌‌رفتگی، ضعف در ماهیچه‌ها و سوزش در افراد مبتلا، زمانی که شدت درد زیاد نیست.
- احساس درد در محل التهاب و مفصل ران در وضعیت خوابیده و درازکشیده؛
- کاهش محدوده حرکتی و انعطاف‌پذیری؛
- احساس درد در بخش‌هایی از بدن مانند پایین کمر، بالای ران‌ها، باسن؛
- امتداد درد تا پایین پاها به‌ویژه زمانی که فرد در حال حرکت است، البته در بیشتر مواقع درد تا بالای زانوها امتداد دارد.
- احساس درد در زمانی که فرد مبتلا در حالت‌های مختلفی از جمله ایستاده، نشسته، دویدن، راه رفتن، ورزش و خم شده قرار دارد.
درمان مشکلات دیسک کمر با بهترین دکتر دیسک کمر
موارد زیر ممکن است باعث افزایش درد شود:
- خوابیدن یا نشستن طولانی مدت؛
- ایستادن طولانی‌مدت؛
- وارد کردن وزن زیاد روی یک پا نسبت به پای دیگر(وزن بدن بیشتر روی یکی از پاها وارد می‌شود)؛
- بالا رفتن از پله‌ها؛
- برداشتن قدم‌های بلند، هنگام حرکت به سمت جلو؛
زمانی که علائم بالا را در خود یا اطرافیانتان مشاهده کردید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک متخصص، مراجعه کنید تا وضعیت جسمی شما بررسی و روند درمان طی شود.
نحوه تشخیص و درمان درد مفصل ساکروایلیاک
همانطور که در بخش قبل توضیح دادیم، بیماری مفصل ساکروایلیاک نشانه‌ها و علائمی دارد که پس از مراجعه به پزشک و بیان هرکدام از علائم، پزشک شروع به معاینه فیزیکی و بررسی وضعیت بیمار می‌کند. در این صورت می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد و روش‌های درمانی مختلفی را با توجه به شرایط بیمار، پیشنهاد دهد. در صورتی که نیاز باشد، پزشک متخصص تصمیم می‌گیرد تا از آزمایش‌های مختلف و تصویربرداری برای تشخیص بهتر بیماری کمک بگیرد.
پس از آنکه پزشک مطمئن شد که بیمار دچار این عارضه شده است، شرایط مختلف از جمله سن، فعالیت‌های روزمره، شغل و… را در نظر می‌گیرد و با توجه به وضعیت بیمار، بهترین روش درمانی را تجویز می‌کند. دارو درمانی و مصرف مسکن‌های بدون نیاز به نسخه، داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی، شل‌کننده‌های عضلانی و داروهای بیولوژیک ممکن است توسط پزشک برای درمان بیماری تجویز شود.
در ادامه ۳ روش درمانی رایج برای درمان مفصل ساکروایلیاک را شرح می‌دهیم.
درمان مشکل مفصل ساکروایلیاک با ورزش
پزشک ممکن است پس از بررسی وضعیت شما، ورزش را برای بهبود بیماری و تقویت مفصل ساکروایلیاک پیشنهاد دهد. حرکات و ورزش‌های کششی یکی از بهترین راه‌ها برای حفظ انعطاف مفصل خواهد بود. این حرکات ورزشی شامل حرکات زیر است:
- حرکت کشش کودک؛
- حرکت پل؛
- حرکت کشش زانو به سینه؛
- حرکت چرخش زانو؛
بیشتر بخوانید: مفصل چیست؟
فیزیوتراپی مفصل ساکروایلی
فیزیوتراپی نیز یکی دیگر از روش‌های موثر درمانی برای بهبود این عارضه دردناک است. بیماران مبتلا به‌ویژه زمانی که راه می‌روند یا حرکت می‌کنند، درد را در ناحیه ملتهب بیشتر احساس می‌کنند. خوشبختانه فیزیوتراپی روشی است که میتوانید در خانه هم آن را انجام دهید؛ البته لازم است برای جلوگیری از ایجاد آسیب و صدمات احتمالی، از فیزیوتراپیست متخصص کمک بگیرید.
تزریق در مفصل ساکروایلیاک
ممکن است پزشک تشخیص دهد که علاوه بر روش‌های درمانی فوق، از تزریق نیز استفاده کند تا روند بهبود بیماری به شکل مطلوبی طی شود. لازم به ذکر است که تزریق هم به منظور تشخیص و هم برای درمان انجام می‌شود. در صورتی که از تزریق برای درمان بیماری استفاده شود، درمان در اتاق عمل اتفاق می‌افتد. مراحل تزریق برای درمان به صورت زیر است:
- ابتدا بیمار در اتاق عمل و روی تخت به روش شکم دراز می‌کشد.
- قدم بعدی انجام مانیتورینگ قلبی است. باید فشار خون و نبض بیمار به صورت مداوم بررسی و ثبت شود.
- سطح پوست با مواد مخصوصی، ضدعفونی می‌شود و سپس در بخش مورد نظر، بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد.
- پس از بی‌حسی، با کمک دستگاه سونوگرافی، فلوروسکوپی و در برخی مواقع هردو دستگاه، سوزن در محل مورد نظر، وارد می‌شود.
- ماده کنتراست‌زا یا حاجب پزشکی با کمک سوزن در سطحی از پوست که بی‌حس شده است، تزریق می‌شود. با این کار، پزشک متخصص می‌خواهد مطمئن شود که سوزن تزریق در محل مورد نظر قرار گرفته است.
- در این مرحله، نوبت به تزریق داروی اصلی (کورتیکواستروئید) برای درمان بیماری می‌رسد. ممکن است از روش‌های تزریقی دیگری مانند اوزون تراپی، پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP، محلول دکستروز نیز استفاده شود.
- پس از تزریق، بیمار را به اتاق ریکاوری انتقال می‌دهند و معمولا تا چند ساعت پس از تزریق، پزشک بیمار را ترخیص می‌کند.
روش های پیشگیری از درد مفصل ساکروایلیاک
همانطور که در بخش مربوط به دلایل بروز درد در مفصل ساکروایلیاک توضیح داده شد، صدمات و جراحات وارد شده به مفصل مانند ضربه ناگهانی، سقوط و… باعث ابتلای فرد به این بیماری خواهد شد. بنابراین اولین روش پیشگیری از ایجاد این عارضه دردناک، رعایت الگوی صحیح حرکتی مانند درست نشستن، درست ایستادن (طوری که بیشتر وزنتان روی یک پا وارد نشود) و درست راه رفتن است.
اگر فعالیت روزانه شما همراه با نشستن‌ها یا ایستادن‌های طولانی است، سعی کنید ضمن استفاده از الگوی صحیح نشستن، ایستادن و برخاستن، حتما وقفه‌های متعددی را در حین کار، ایجاد کنید. مثلا اگر مجبور هستید ساعات طولانی روی پاهایتان بایستید، هر نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه یک بار، تمامی وزن خود را روی یک پا وارد نکنید، سعی کنید حرکت کنید، تغییر وضعیت دهید و تمرینات سبک کششی انجام دهید.
میتوانید از فیزیوتراپی برای تقویت مفاصل و عضلات کمک بگیرید و تمرینات لازم برای افزایش قدرت، انعطاف‌پذیری و بهبود عملکرد بدن را انجام دهید. همچنین مراقب باشید تا از سقوط یا افتادن بر زمین نیز جلوگیری کنید. همچنین میتوانید از ویتامین تقویت استخوان برای استحکام بیشتر استخوان های خود استفاده کنید.
کلام آخر
در این مطلب از سایت دکتر عطار، در مورد بیماری التهاب مفصل خاجی خاصره، روش‌های درمان، علائم و دلایل ایجاد آن، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. توصیه می‌کنیم که در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های این بیماری، به مراکز درمانی و پزشکی معتبر مراجعه کنید تا توسط متخصصان و پزشکان حاذق، ویزیت شده و بهترین روش درمانی برای شما تجویز شود.
