دو مفصل کوچک است و هزار آسیب احتمالی! از بیماری‌های التهابی مثل آرتروز زانو و روماتیسم گرفته تا پارگی مینیسک و شکستگی‌های احتمالی در استخوان‌ها تنها بخشی از آسیب‌هایی هستند که زانوها را تهدید می‌کنند. حقیقت این است که زانو از مهم‌ترین اجزای بدن است. مفصلی نسبتاً پیچیده که بار بیشتر حرکات مهم انسان را بر دوش می‌کشد. اگر انسان برخلاف دیگر موجودات زنده توان راه رفتن بر روی دو پا را دارد، یکی از علل آن قدرت و توان زانوها است. این مفاصل زانو هستند که وزن بدن را حمل می‌کنند. امکان ایستادن و خم شدن را فراهم می‌کنند و باعث می‌شوند انسان بتواند راه برود و حرکات زیادی انجام دهد. به دلیل همین فواید است که زانو اهمیت زیادی در بدن دارد. البته به همین نسبت هم آسیب‌های احتمالی‌ای که می‌تواند با آن روبرو شود، زیاد است. علاوه بر آسیب‌های شایعی که در بالا اشاره شد، برخی آسیب‌های زانو مانند قفل شدگی زانو هم هستند که کمتر اتفاق می‌افتند اما به نوبه خود آسیب‌های خطرناکی به شمار می‌روند. عقبزدگی زانو یکی از این آسیب‌های کمتر شناخته شده زانو است. در این مقاله از سایت دکتر بهامین عطار می‌خواهیم به بررسی این آسیب بپردازیم. اگر شما هم با عقبزدگی زانو سر و کار دارید و می‌خواهید اطلاعات بیشتری در مورد آن کسب کنید، این مقاله را بخوانید.
عقب زدگی زانو (ژنو رکورواتوم) چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
عقبزدگی زانو که اصطلاح علمی آن ژنو رکورواتوم است، وقتی اتفاق می‌افتد که زانو در مسیر اشتباهی خم شود. این حالت به رباط‌های اطراف زانو آسیب می‌زند و باعث عقبزدگی آن می‌شود. عقبزدگی زانو در ورزشکاران به خصوص آن‌هایی که ورزش‌های خیلی پرفشار انجام می‌دهند، بیشتر دیده می‌شود. این آسیب با کمک درمان‌های ساده‌ای مثل استراحت و دارو درمانی بهبود می‌یابد. اما در مواردی هم ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشد.
عقب زدگی زانو به چه علت‌هایی اتفاق می‌افتد؟
زانو وقتی دچار عقبزدگی می‌شود که مفصل آن به سمت عقب خم شود. در این حالت بافت‌های مفصل صدمه می‌بینند و متورم می‌شوند. بیشتر آسیب‌ها در رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی اتفاق می‌افتد. دو رباطی که در میان مفصل زانو قرار دارند. این دو رباط استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می‌کنند و باعث کمک به کنترل حرکات استخوان ساق پا می‌شوند. یک زمین خوردن ناجور یا یک فرود نامناسب بعد از پریدن، هرکدام می‌توانند علت عقبزدگی زانو باشند. هرچند ژنو رکورواتوم می‌تواند برای هر شخصی اتفاق بیفتد اما ورزشکاران بیشتر در معرض آن قرار دارند. زیرا فعالیت‌هایی که ورزشکاران انجام می‌دهند، ممکن است به رباط‌ها آسیب برساند.
دکتر فوق تخصص ارتوپد در تهران
اساساً عقبزدگی زانو اغلب وقتی اتفاق می‌افتد که یک ضربه مستقیم به زانو وارد شود. واضح است که احتمال وارد شدن چنین ضربه‌ای در طول ورزش‌های پرفشاری مثل ژیمناستیک، بسکتبال و فوتبال خیلی زیاد است. در همین حال دختران ورزشکار شانس بیشتری برای ابتلا به آسیب رباط صلیبی قدامی دارند. علاوه بر این موارد زیر بیشتر با آسیب‌های زانو از جمله عقبزدگی آن سر و کار دارند:
- کسانی که عضلات ضعیفی دارند.
- افرادی که سابقه آسیب قبلی در ناحیه زانو داشته‌اند.
- افرادی که دچار اضافه وزن هستند.
- کسانی که مبتلا به آبسه یا عفونت هستند.
- عقبزدگی زانو در کودکان می‌تواند باعث شکستگی تکه‌های کوچک استخوان و جداشدن آن‌ها از استخوان اصلی شود.
نشانه‌های عقب زدگی زانو
عقبزدگی زانو علائم و نشانه‌های مختلفی دارد. از درد زانو گرفته تا بی‌ثباتی آن می‌تواند نشان‌دهنده بروز این آسیب باشد. به طور کلی موارد زیر را می‌توان به عنوان علائم عقبزدگی زانو در نظر گرفت:
- درد زانو: مبتلایان به عقبزدگی زانو ممکن است دردهای خفیف و در مواردی دردهای شدید زانو را تجربه کنند.
- حرکات ضعیف: مبتلایان ممکن است در دراز کردن و جمع کردن پای آسیب دیده دچار مشکل شوند.
- تورم: در مواردی ورم زانو و سفتی در اطراف زانوی عقب‌زده دیده می‌شود.
- ناپایداری زانو: مبتلایان ممکن است در زانوی آسیب دیده احساس ضعف کنند. این حالت راه رفتن و ایستادن را برای آن‌ها دشوار می‌کند.
درموارد حاد عقبزدگی زانو، ممکن است پیچ‌خوردگی رباط‌ها در نزدیکی زانو هم اتفاق بیفتد. رباط‌هایی که بیشترین زمینه پیچ‌خوردن را دارند، رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی هستند.
عقب زدگی زانو چه عوارضی را به دنبال دارد؟
در صورتی که اقدامی برای درمان عقبزدگی زانو انجام ندهید، شدت آسیب روز به روز بیشتر می‌شود. مثلاً یک پارگی کوچک در رباط صلیبی ممکن است منجر به پارگی و جدا شدن کامل آن شود. به خصوص در کودکان به دلیل آنکه در مراحل رشد قرار دارند، عوارض عقبزدگی زانو در آن‌ها بیشتر است. بافت‌های بدن کودکان به طور کامل محکم نشده و در نتیجه احتمال پاره شدن رباط صلیبی در آن‌ها بیشتر است. به همین دلیل باید سریع نسبت به درمان عقبزدگی زانو کودک اقدام کرد. به علاوه ادامه‌دار شدن هایپر اکستنشن زانو می‌تواند باعث تغییر شکل دائمی مفصل زانو شود.
جهت رزرو نوبت از متخصص ستون فقرات در تهران با ما تماس بگیرید.
عقب زدگی زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پس از مراجعه بیمار، پزشک ابتدا به ارزیابی فیزیکی وضعیت زانوی آسیب دیده می‌پردازد تا نسبت به بروز هایپر اکستنشن زانو مطمئن شود. پزشک در این مرحله از بیمار می‌خواهد زانوی خود را در زوایای مختلفی خم کند. هدف از این کار بررسی میزان فشاری است که زانو می‌تواند تحمل کند. همچنین دامنه حرکت زانو هم با این کار مشخص می‌شود. علاوه بر ارزیابی فیزیکی ممکن است پزشک از شما بخواهد آزمایش تصویربرداری هم انجام دهید. مهم‌ترین انواع آزمایش‌های تصویربرداری که برای تشخیص عقبزدگی زانو به کار می‌رود، موارد زیر است:
رادیولوژی
در رادیولوژی از اشعه ایکس برای ثبت تصویر از بدن استفاده می‌شود. این تکنیک می‌تواند به خوبی بافت‌های استخوانی را نمایش دهد اما بافت‌های نرم را نشان نمی‌دهد. هرگونه تغییر در ساختار استخوان‌های مفصل زانو با استفاده از تصویربرداری رادیولوژی قابل تشخیص است. معمولاً در مواقعی که پزشک نسبت به بروز شکستگی در استخوان‌ها مشکوک باشد، تصویربرداری رادیولوژی را تجویز می‌کند.
ام آر آی
در روش تصویربرداری ام آر آی از امواج الکترومغناطیس برای ثبت تصویر سه بعدی از بدن استفاده می‌شود. این تکنیک علاوه بر استخوان‌ها، بافت‌های نرم بدن را هم به خوبی نمایش می‌دهد. معمولاً وقتی پزشک بخواهد بروز آسیب احتمالی در رباط‌ها را بررسی کند، تصویربرداری ام آر آی را تجویز می‌کند. در نهایت پزشک شما بر اساس نتیجه آزمایش‌ها و ارزیابی‌ها به تشخیص آسیب رخ داده می‌پردازد. ممکن است پزشک رگ به رگ شدن یا پارگی رباط را تشخیص دهد. در موارد حاد آسیب، ممکن است یک پارگی کوچک در رباط ایجاد شده باشد یا حتی ممکن است رباط به دو تکه تقسیم شده باشد. در اغلب موارد برای درمان وضعیت حاد بیماری نیاز به عمل جراحی است.
برای پیشگیری از عقب زدگی زانو چه کارهایی می‌توان کرد؟
از آنجایی که ورزشکاران بیش از همه در معرض ابتلا به هایپر اکستنشن زانو هستند، باید بیشتر از دیگران مراقب زانو باشند. برای پیشگیری از این آسیب و دیگر آسیب‌های زانو لازم است حتماً قبل از ورزش بدن را گرم کنید و بعد از ورزش هم بدن را سرد کنید. همچنین انجام ورزش‌هایی که به تقویت عضلات پا و اطراف زانو می‌پردازند، کمک زیادی به حمایت مفصل زانو و پیشگیری از آسیب می‌کند.
بهترین متخصص دیسک کمر در تهران
درمان عقب زدگی زانو به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
نوع درمانی که پزشک برای درمان عقبزدگی زانو در بزرگسالان در نظر می‌گیرد، بستگی به شدت آسیب وارده دارد. روشهای درمانی شامل درمان‌های خانگی، فیزیوتراپی یا عمل جراحی می‌شود. در ادامه مهم‌ترین راه درمان عقبزدگی زانو را بررسی می‌کنیم:
استراحت
پس از بروز هایپر اکستنشن زانو بهترین کار این است فعالیتی را که باعث بروز آسیب شده، متوقف کنید. استراحت برای ورزشکاران به این معنا است که مدتی در مسابقات و تمرینات سنگین شرکت نکنند. افراد عادی هم لازم است مدتی از راه رفتن روی پای آسیب دیده خودداری کرده و از زانوبند مخصوص استفاده کنند. در طول مدت استراحت، ممکن است فرد آسیب دیده از فیزیوتراپی هم استفاده کند تا دامنه حرکت زانو را به حالت اولیه برگرداند. همچنین در این مرحله احتمالاً پزشک استفاده از داروهای ضدالتهاب و داروهای تسکین دهنده درد را هم تجویز کند.
استفاده از یخ
استفاده از یخ همیشه راه مناسبی برای مقابله با درد و ورم و التهاب است. برای درمان علائم ناشی از هایپر اکستنشن زانو هم به کارگیری کمپرس سرد پیشنهاد می‌شود. یخ می‌تواند التهاب رباط‌ها را کاهش داده و باعث شود پیام درد کمتری به مغز ارسال شود. در نتیجه بیمار درد کمتری احساس می‌کند. ضمن اینکه سرعت درمان او هم بیشتر می‌شود. برای استفاده از کمپرس سرد بهتر است در فواصل زمانی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای بر روی محل آسیب گذاشته شود. این کار باید چندین بار در روز و به طور مرتب انجام شود. همچنین مراقب باشید هیچ وقت تکه‌های یخ را مستقیم روی بدن نگذارید، زیرا ممکن است باعث آسیب به پوست شود. بهتر است تکه‌های یخ را داخل یک حوله بگذارید و حوله را روی محل آسیب قرار دهید.
فشار
یکی از راه‌هایی که به بهبود عقبزدگی زانو کمک می‌کند، اعمال فشار کم به زانو با استفاده از بانداژ است. برای این کار می‌توان از باندهای کشی مخصوص استفاده کرد. درست مثل کمپرس سرد، اعمال فشار با بانداژ هم باعث می‌شود درد و ورم زانو کاهش یابد. این کار همچنین به حمایت زانوی آسیب دیده می‌انجامد.
بالا نگه داشتن
برای درمان هر چه سریع‌تر عقبزدگی زانو، لازم است هرجا که می‌توانید زانوی آسیب دیده را بالا نگه دارید. در واقع باید پا را بالاتر از سطح قلب بگذارید. برای این کار معمولاً دراز می‌کشند و پا را بالاتر از سطح بدن روی یک جسم محکم و راحت قرار می‌دهند. این کار باعث می‌شود خون بیشتری به سمت زانوی آسیب دیده پمپاژ شود و زمینه برای ترمیم آسیب فراهم شود.
ورزش برای عقب زدگی زانو
تمرینات ورزشی زیادی برای کمک به درمان عقب ماندگی زانو وجود دارد. هدف از انجام ورزش، بالابردن دامنه حرکت زانو و کمک به تقویت عضلات آن است. معمولاً تمرینات ورزشی توسط پزشک یا درمانگر فیزیوتراپیست برای هر بیمار به طور اختصاصی طراحی می‌شود. درمانگر برای انجام تمرینات به بیمار کمک کرده و او را آموزش می‌دهد. بیمار باید در فاصله جلسات درمانی این تمرینات را ادامه دهد. مهم‌ترین تمریناتی که می‌توانید برای درمان عقبزدگی زانو با ورزش استفاده کنید، شامل موارد زیر است:
- شنا
- کشش آرام عضلات همسترینگ
- دوچرخه ثابت
- حرکت بلندکردن مستقیم پا
- حرکت نشستن با کمک دیوار
- حرکت بالا رفتن پله از کنار
تمریناتی که بیمار در دوره درمان استفاده می‌کند باید ابتدا به آرامی انجام شوند. سپس با بهبود روند بیماری می‌توان کم‌کم شدت تمرینات را افزایش داد. بدین ترتیب در طول روند بهبود بیماری، زانو هم به مرور تقویت می‌شود.
همین حالا از دکتر فوق تخصص شانه در تهران نوبت بگیرید.
جراحی‌های عقب زدگی زانو
اگر دچار پارگی شدید رباط‌ها شده باشید، برای ترمیم آن‌ها نیاز به عمل جراحی دارید. در این عمل قطعه‌ای از تاندون‌های زانو یا همسترینگ برداشته شده و برای ترمیم رباط آسیب دیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از بهبودی از عمل جراحی باید یک دوره فیزیوتراپی را شروع کنید. در این دوره تمریناتی برای تقویت عضلات پا در نظر گرفته می‌شود. همچنین استفاده از زانوبند طبی برای پایدار شدن مفصل زانو توصیه می‌شود. در ۸۰ درصد موارد عمل جراحی رباط صلیبی موفقیت‌آمیز انجام می‌شود. یعنی عملکرد زانو به طور کامل برگردانده می‌شود. در صورت موفقیت‌آمیز نبودن عمل جراحی در مرتبه اول، ممکن است پزشک عمل‌های جراحی دیگری را تجویز کند. اما لازم است بدانید عمل‌های جراحی بعدی سخت‌تر می‌شوند و در بلندمدت اثر مثبت کمتری خواهند داشت. در برخی موارد ممکن است درد و تورم زانو پس از عمل جراحی همچنان باقی بماند. این حالت در صورتی اتفاق می‌افتد که آسیب دیگری مثل پارگی غضروف‌ها همزمان با عقبزدگی زانو اتفاق بیفتد. در برخی موارد هم بعد از عمل جراحی نتایج مثبتی در تحرک زانو مشاهده می‌شود. زیرا تاندونی که به جای رباط آسیب دیده جایگزین می‌شود، در طول زمان و با حرکات بیشتر بیمار، کشش پیدا می‌کند و عملکرد بهتری نشان می‌دهد.
در صورت نیاز به عمل تعویض مفصل زانو در تهران می توانید از ما وقت بگیرید.
احتمال کمی وجود دارد که جراحی با عفونت، سفتی درازمدت زانو و ایجاد لخته خونی در زانو همراه باشد؛ اما بعد از عمل جراحی هر آسیب کوچکی در زانو می‌تواند زمینه بروز دوباره آسیب جدی در زانو را فراهم کند. در نتیجه مراقبت و پیشگیری از بروز آسیب در زانو ضروری است. طول دوره ریکاوری جراحی هم بستگی به شدت آسیب دارد، اما استفاده از فیزیوتراپی می‌تواند تا حد زیادی روند ریکاوری را سرعت بخشد. ضمن اینکه طول دوره درمان و ریکاوری برای افراد مختلف متفاوت است. آسیب‌دیدگی‌های جزئی معمولاً طی دو هفته درمان خانگی مثل استراحت و یخ درمانی بهبود پیدا می‌کنند. در حالی که برای درمان پارگی رباط صلیبی با عمل جراحی ممکن است به شش ماه زمان نیاز داشته باشید. در طول این مدت هم باید فیزیوتراپی انجام دهید. توجه داشته باشید که اگر قبل از پایان دوره ریکاوری به زانو فشار بیاورید و مثلاً تمرینات و مسابقات سنگین ورزشی را شروع کنید، احتمال دارد زانوی شما آسیب دائمی ببیند.
بهترین دکتر ارتوپد کودکان و اطفال در تهران
جمع‌بندی
مفصل زانو به دلیل پیچیدگی‌های آن و نقش مهمی که در تحمل وزن بدن و انجام فعالیت‌ها دارد، همواره توسط آسیب‌های مختلفی تهدید می‌شود. عقبزدگی زانو یکی از این آسیب‌ها است که در اثر خم شدن مفصل زانو به سمت عقب اتفاق می‌افتد. معمولاً اعمال یک ضربه مستقیم به زانو می‌تواند باعث بروز این آسیب شود، همچنین پرش‌های شدید یا فرود نامناسب پس از پرش می‌توانند به بروز آن کمک کنند. به همین دلیل ورزشکاران بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند. مهم‌ترین اتفاقی که ممکن است در زمان بروز عقبزدگی زانو بیفتد، پارگی رباط‌های صلیبی زانو است. معمولاً این آسیب با استفاده از روشهای درمان خانگی مثل استراحت، یخ درمانی و بانداژ فشاری قابل درمان است. در صورتی که آسیب منجر به پارگی شدید رابط صلیبی شده باشد، باید با عمل جراحی نسبت به ترمیم رباط اقدام کرد. مهم‌ترین راه پیشگیری از این آسیب، تقویت عضلات پا با استفاده از ورزش است. همچنین باید قبل و بعد ورزش بدن را گرم و سرد کرد.
