احتمالاً شما هم تا به حال با صدا دادن زانو هنگام ورزش مواجه شده باشید. صدای تق تق، ضربه محکم و ناگهانی که موقع راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا هنگامی که زانوها را خم و راست می‌کنید، از داخل زانو شنیده می‌شود. پزشکان به این صداها، کریپتوس زانو می‌گویند. شنیدن این صداها نه تنها آزار دهنده است، بلکه تا حد زیادی باعث نگرانی افرادی می‌شود که آن را تجربه می‌کنند. زانو از آنجایی که از مهم‌ترین اجزای بدن است و وزن بدن را تحمل میکند، نیاز به مراقبت زیادی هم دارد. از همین رو صدا دادن زانو می‌تواند هر شخصی را نگران کند. در این مقاله از سایت دکتر بهامین عطار به بررسی تق تق زانو و علل ایجاد آن پرداخته‌ایم. اگر شما هم نگران علت صدا دادن زانو هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. یا اگر نگران علت صدا دادن گردن هستید مقاله همه چیز درباره صدا دادن گردن سایت را دنبال کنید.
آیا صدا دادن یا کریپتوس زانو طبیعی است؟
اگر کریپتوس بدون درد و ورم زانو باشد مشکل بحرانی به شمار نمی‌آید. در این مورد صدا دادن زانو کاملاً طبیعی است و برای هرکس در هر سنی ممکن است رخ بدهد. ولی در صورتی که صدا دادن زانو با درد و تورم همراه باشد، لازم است به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط باید از نظر ابتلا به آرتروز زانو یا روماتیسم معاینه شوید.
صدا دادن زانو به چه علت‌هایی اتفاق می‌افتد؟
قبل از آنکه به بررسی علت ایجاد صدا در زانو بپردازیم، بهتر است نگاهی به اجزای تشکیل دهنده آن بیندازیم. زانو مفصلی است که مانند یک لولای بزرگ عمل میکند. این لولا شامل استخوان‌ها، غضروف‌ها، زردپی‌ها و رباط‌ها است. زانو از بالا به استخوان ران و از پایین به استخوان بلند ساق پا به نام درشت نی متصل می‌شود. استخوان نازک نی در ساق پا نیز با زانو مفصل تشکیل می‌دهد. کشکک زانو هم استخوانی کوچک و محدب است که در جلوی زانو قرار می‌گیرد و از مفصل محافظت میکند. دو غلاف غضروفی ضخیم C شکل، انتهای برآمده استخوان‌های ران و ساق پا را می‌پوشانند. این غضروف‌ها از سایش استخوان‌ها در اثر اصطکاک به وجود آمده در زانو، جلوگیری می‌کنند. در کنار استخوان‌ها و غضروف‌ها، رباط‌ها هم نوارهای محکم و انعطاف‌پذیری هستند که در سطح ناهموار مفاصل کشیده می‌شوند و استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند. اجزای مفصل زانو توسط کپسولی احاطه شده‌اند که مایع درون مفصلی را ترشح میکند.
جهت انجام تزریق ژل زانو و دریافت مشاوره توسط پزشک متخصص با ما تماس بگیرید: ۰۲۱۲۶۱۲۶۲۱۰
پس از شناخت ساختار زانو حالا می‌توانیم به بررسی علل ایجاد صدا در آن بپردازیم. تق تق زانو ممکن است بر اثر عوامل مختلفی اتفاق بیفتد. در ادامه چند مورد علت صدا دادن زانو را بررسی می‌کنیم:
حرکت رباط‌ها
رباط‌ها و تاندون‌های اطراف زانو ممکن است با عبور از یک توده استخوانی کوچک کمی کشیده شوند. وقتی که به جای قبلی خود باز می‌گردند احتمالاً شما صدای آن را می‌شنوید.
تفاوت‌های فردی
بدن هر فرد با افراد دیگر متفاوت است. بافت‌ها و اجزای مختلف تشکیل‌دهنده زانو هم یا از بدو تولد یا به دلیل بالارفتن سن، آسیب و حوادث زندگی بین انسان‌ها، متفاوت است. به عنوان مثال ممکن است زانوی شما بیشتر از دیگران خم شود یا کشکک زانوی شما آزادانه‌تر حرکت کند. به همین ترتیب ممکن است زانو‌های یک فرد بیشتر از بقیه سروصدا کند و همیشه با صدا دادن زانو موقع راه رفتن مواجه شود.
جراحت
سروصدای زانو همچنین می‌تواند ناشی از یک حادثه باشد. افتادن روی زانو می‌تواند به کاسه زانو یا سایر قسمت‌های مفصل زانو آسیب برساند. تق تق زانو می‌تواند نشانه‌ی این نوع آسیب‌ها باشد. از این آسیب‌ها می‌توان به پارگی مینیسک زانو، کندرومالاشی و سندروم زانوی دونده اشاره کرد.
پارگی مینیسک
همان طور که اشاره کردیم مینیسک دو حلقه غضروفی C شکل در دو طرف مفصل زانو است. در اثر چرخش ناگهانی زانو ممکن است مینیسک پاره شود و درد، تورم و صدای قابل شنیدن در زانو ایجاد کند. پارگی مینیسک در افرادی که ورزش می‌کنند یا می‌دوند بیشتر شایع است.
ترکیدن حباب‌های گاز
در هر کدام از مفاصل بدن برای کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها مایعی به نام مایع مفصلی وجود دارد. با گذشت زمان گاز در نواحی اطراف مفصل جمع می‌شود و حباب‌های کوچکی در مایع مفصلی ایجاد میکند. وقتی که شما زانویتان را حرکت بدهید، برخی از حباب‌ها ترکیده می‌شود و صدای آن به گوش شما می‌رسد، مانند صدا دادن زانو موقع نشستن. این اتفاق طبیعی است، باعث درد نمی‌شود و هرازگاهی برای همه اتفاق می‌افتد.
نرمی غضروف (کندرومالاشی)
آسیب دیدگی غضروف کشکک زانو که به نام کندرومالاشی معروف است در اثر ساییدگی کشکک زانو با استخوان ران ایجاد می‌شود. این آسیب باعث ایجاد درد و صدا دادن زانو می‌شود. همچنین بیشتر در زنان، ورزشکاران فوتبالیست و تنیس‌بازها شایع است.
درمان در رفتگی زانو، توسط پزشک متخصص زانو در تهران.
سندروم کشکک زانو یا زانوی دونده
سندروم زانوی دونده وقتی اتفاق می‌افتد که نیروی زیادی به کشکک زانو وارد شود. این سندروم معمولاً در اثر استفاده بیش از حد زانو رخ می‌دهد. درواقع در اثر انجام حرکات خیلی زیاد و ناگهانی در مفصل زانو به وجود می‌آید. این سندروم همچنین می‌تواند باعث ایجاد کندرومالاشی کشکک شود. حرکت دادن زانو در این نوع آسیب دیدگی بسیار دردناک و با صدا دادن زانو همراه است.
آرتروز
آرتروز در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، اما معمولاً از سن ۵۰ سالگی شروع می‌شود. این بیماری معمولاً مفاصل پرکار و مفاصل تحمل کننده وزن، مانند زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در بیماری آرتروز، فشار بیش از حد و تغییرات بیوشیمیایی با همدیگر ترکیب می‌شوند و غضروف را به مرور زمان تجزیه می‌کنند. غضروف باعث استحکام مفصل است و تجزیه شدن آن باعث ساییدگی و التهاب استخوان در مفصل می‌شود. آرتروز همچنین درد و سروصدا در مفصل به وجود می‌آورد. اگر دچار صدا دادن زانو همراه با درد هستید، می‌تواند نشانه بروز آرتروز باشد.
روماتیسم
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی هم یک بیماری خود ایمنی است. این بیماری هم غضروف زانو را تخریب میکند و ممکن است باعث صدا دادن زانو شود.
عمل جراحی
گاهی اوقات بعد از عمل جراحی صدا دادن زانو بیشتر می‌شود. این تق‌تق ممکن است به دلیل تغییرات جزئی در طول عمل اتفاق بیفتد یا در صورت انجام عمل تعویض مفصل زانو، در اثر قرار گرفتن مفصل جدید ایجاد شود. با این حال معمولاً این صداها قبل از عمل هم وجود دارند ولی در دوره بعد از عمل به دلیل حساسیت، شما توجه بیشتری به آن‌ها نشان می‌دهید. در هر صورت نگران نباشید یک مطالعه علمی که روی تقریباً ۵۰۰۰ مورد انجام شده، نشان داده که صدای زانو پس از تعویض مفصل تأثیر دراز مدتی بر کیفیت زندگی افراد نمی‌گذارد.
چه زمانی برای صدا دادن زانو باید به دکتر مراجعه کرد؟
کریپتوس در زانو شایع بوده و معمولاً بدون درد است؛ پس نگران آن نباشید. همانند صدا دادن گردن، اگر صدای زانو با درد و تورم همراه بود، می‌تواند نشان دهنده یک مشکل باشد و نیاز است که به دکتر فوق تخصص زانو یا متخصص ارتوپد مراجعه کنید. کریپتوس دردناک زانو، ممکن است با چندین نوع آسیب دیگر همراه باشد، مثل آرتروز و یا روماتیسم مفصلی. پس اگر همراه با صدای زانو، درد و تورم زانو را تجربه کردید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های تشخیص صدا دادن زانو
هنگامی که برای مشکل صدا دادن زانو به پزشک مراجعه کنید، پزشک ابتدا درباره علائم از شما سؤال می‌پرسد. سپس ممکن است بخواهد پاها و زانوهایتان را به روش‌های خاصی حرکت دهید تا میزان ثبات مفصل را بررسی کرده و دامنه حرکت آن را تعیین کند. در برخی موارد ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری، مانند سی تی اسکن و یا ام آر آی برای تأیید یا رد تشخیص تجویز شود.
برای پیشگیری از صدا دادن و تق تق زانو چه کارهایی می‌توان کرد؟
با رعایت یک سری نکات ساده می‌توان از صدا دادن زانو یا پیشرفت آن که موجب آرتروز می‌شود، جلوگیری کرد. قبل از هر چیز شما باید مراقب مفاصل خود باشید. برای مراقبت از مفاصل نکات زیر را رعایت کنید:
- کنترل وزن و دوری از چاقی
- تقویت عضلات و ماهیچه‌ها
- انجام روزانه ورزش
- داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب
- پرهیز از مصرف دخانیات
- استفاده از مکمل‌های تغذیه
بسیاری نگران هستند که ورزش باعث از بین رفتن غضروف می‌شود. به طور‌کلی و در مورد همه‌ی ورزش‌ها این طور نیست. ورزش به کنترل وزن کمک میکند و باعث تقویت ماهیچه‌ها و مفاصل می‌شود. ورزش‌های سنگین با اعمال فشار زیاد می‌تواند برای زانو دردسرساز باشد. اما ورزش‌های سبک مثل یوگا و شنا فشار زیادی نمی‌آورند و برای مفاصل مفید هستند.
جهت چکاپ استخوان بندی کودکان خود، به متخصص ارتوپد اطفال و کودکان مراجعه کنید.
درمان صدا دادن و تق تق زانو به چه روش‌هایی انجام می‌شود؟
کریپتوس زانو معمولاً بی‌ضرر است و نیازی به درمان ندارد. اما اگر صدا دادن زانو همراه با درد بوده یا سایر علائم مانند ترد شدن زانو را دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. نوع درمان بستگی به علت زمینه‌ای آسیب دارد. برای مثال اگر مبتلا به آرتروز هستید، ابتدا باید سعی کنید علائم آرتروز را کنترل کنید. در حال حاضر کارشناسان توصیه می‌کنند موارد زیر را به کار بگیرید:
- مدیریت وزن
- ورزش مانند پیاده‌روی، شنا یا تای‌چی
- استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
- استفاده از داروهای تجویزی، مثل تزریق استروئید به داخل مفصل
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب
- استفاده از کمپرس گرم برای کاهش درد و تورم
- فیزیوتراپی و تمرین درمانی برای تقویت عضلات حمایت‌کننده از مفصل و افزایش دامنه حرکتی آن
- درمان شناختی و رفتاری
- جراحی یا تعویض مفصل
- استفاده از مدیتیشن برای کاهش سطح استرس و اضطراب و کم شدن درد
در ادامه تعدادی از راه‌های درمان صدا دادن زانو را بررسی می‌کنیم:
ورزش برای صدا دادن زانو
اگر از سروصدای زانو رنج می‌برید، ورزش مناسب می‌تواند به شما کمک کند؛ زیرا وزن شما را در حد متعادلی نگه می‌دارد. مفاصل را انعطاف‌پذیر میکند و ماهیچه‌های اطراف مفاصل را تقویت میکند. در این شرایط پشتیبانی بیشتری از مفصل زانو می‌شود. پزشک‌ها به طور کلی شروع یک برنامه ورزشی مناسب زیر نظر یک مربی با تجربه را توصیه می‌کنند. اگر قصد دارید ورزش برای درمان صدا دادن زانو را امتحان کنید، حتماً ورزش‌های زیر را مدنظر داشته باشید.
- پیاده‌روی
- دوچرخه‌سواری
- شنا، تای‌چی
- ورزش‌های آبی
ماساژ درمانی
ماساژ می‌تواند به طور کلی احساسات مثبت در شما ایجاد کند. همچنین جریان خون را افزایش می‌دهد. این باعث آرامش بیشتر شده که در نهایت منجر به کاهش احساس درد می‌شود. جامعه پزشکان در حال حاضر ماساژ را به عنوان یک درمان علمی در نظر نمی‌گیرند، زیرا معتقدند شواهد کافی برای تأیید کارکرد آن وجود ندارد. با این حال آن‌ها می‌گویند ماساژ خطری برای بیمار به همراه ندارد و فقط به طور غیرمستقیم مزایایی مانند کاهش استرس به همراه دارد. برای بهره‌گیری از ماساژ درمانی می‌توانید از پزشک خود بخواهید ماساژور یا فیزیوتراپیستی که در مورد بیماری شما تجربه و مهارت دارد، معرفی کند.
برای درمان درد دیسک کمر و سیاتیک به پزشک متخصص دیسک کمر مراجعه کنید.
طب سوزنی
طب سوزنی یک روش درمانی قدیمی چینی است که شامل قراردادن سوزن‌های نازک در نقاط خاصی از بدن است. این روش درمانی مبتنی بر تغییر مسیر انرژی و بازگرداندن تعادل در بدن است. طب سوزنی با بالابردن جریان خون در محل آسیب و افزایش ترشح هورمون‌ها، باعث می‌شود درد کاهش یابد. البته با اینکه طب سوزنی درد را تسکین می‌دهد ولی شواهد علمی کافی برای تأیید مزایای آن وجود ندارد. این روش آسیبی نیز به همراه ندارد.
جراحی‌های بسته
جراحی آرتروسکوپی یا بسته زانو نوعی از جراحی است که با استفاده از یک ابزار کوچک که یک دوربین به سر آن متصل است، انجام می‌شود. برای واردکردن ابزار و دوربین آرتروسکوپی به مفصل زانو یک یا چند شکاف بسیار کوچک ایجاد می‌شود و نیازی به برش زدن زانو نیست. این نوع عمل جراحی برای درمان پارگی مینیسک، آسیب رباط‌ها، آسیب‌های کشکک زانو و غضروف‌ها استفاده می‌شود. در صورتی که صدادادن زانو با روش‌های غیرتهاجمی درمان نشود، ممکن است پزشک شما استفاده از عمل جراحی بسته را در نظر بگیرد.
اوزون درمانی
اوزون تراپی یا اوزون درمانی روشی است که با تزریق مولکول‌های O3 به داخل مفصل زانو انجام می‌شود. این مولکول‌ها جریان خون و اکسیژن‌رسانی به مفصل را افزایش داده و سلول‌ها را برای ترمیم آسیب مفصل تحریک می‌کنند. اکسیژنی که در هوا وجود دارد و ما تنفس می‌کنیم، مولکول‌های O2 هستند. این مولکول‌ها برای مصرف در بدن به O3 یا اوزون تبدیل می‌شوند. اوزون انرژی بسیار بالایی نسبت به اکسیژن دارد و به بهبود سریع هر عارضه‌ای کمک میکند. در روش اوزون درمانی، مولکول‌های اوزون به طور مستقیم به مفصل آسیب دیده تزریق می‌شود. این مولکول‌ها، سلول‌های ایمنی که عملکرد ضعیفی داشته‌اند را فعال میکند. همچنین متابولیسم گلبول‌های قرمز را فعال کرده و آزادسازی اکسیژن را در بدن بهبود می‌بخشد. همه این تأثیرات اوزون درمانی باعث شده این روش برای درمان بیماری‌هایی مثل آرتروز، روماتیسم و آسیب‌های زانو مفید واقع شود.
تزریق استروئید
کورتیکواستروئیدها برای درمان انواع بیماری‌های التهابی در زانو کاربرد دارند. البته اثر این داروها صرفاً کاهش التهاب و تسکین درد است و تأثیری در برطرف‌کردن علت بیماری ندارند. در واقع با تزریق استروئید به درون مفصل، مسیر سیگنال سلول‌های ملتهب مسدود می‌شود؛ در نتیجه بیمار دیگر دردی احساس نمی‌کند و به روند زندگی عادی بر می‌گردد. البته تأثیر تزریق استروئید همیشگی نیست و با گذر زمان، زانو به درد اولیه باز می‌گردد. تزریق کورتیکواستروئیدها به علت عوارضی که دارند، در موارد خاص و با نظر پزشک معالج انجام می‌شود.
مگنت درمانی
مگنت درمانی هم یکی از روش‌های درمانی مورد استفاده در فیزیوتراپی است. این روش به کاهش درد و بالا رفتن سرعت بهبود آسیب کمک زیادی میکند. در این روش یک میدان مغناطیسی در اطراف زانو ایجاد می‌شود. این میدان مغناطیسی باعث می‌شود جریان خون و اکسیژن رسانی به مفصل زانو بیشتر شود. در نتیجه سلول‌ها برای ترمیم آسیب تحریک می‌شوند و درد هم کاهش می‌یابد.
جمع‌بندی
زانوی انسان در مواردی ممکن است صدای ناخوشایندی ایجاد کند که شیه تق تق است، مثلاً صدا دادن زانو هنگام خم شدن یا صدا دادن زانو موقع بلند شدن از زمین جزو این موارد است. افرادی که زانویشان صدا می‌دهد، معمولاً نگران بروز آسیب جدی در مفصل زانو می‌شوند. اما واقعیت این است که در موارد زیادی صدای زانو اتفاقی طبیعی است. در واقع اگر صدا دادن زانو با درد همراه نباشد، جای هیچ نگرانی ندارد. اما اگر صدا دادن زانو همراه با درد یا علائمی دیگر باشد باید در مورد آن نگران باشید و به پزشک مراجعه کنید.
