بدن مادران باردار به دلیل تغییراتی که در طول ماه‌های بارداری با آن مواجه میشود، تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد؛ آنها مخصوصا در چند ماه اول بارداری خود ناراحتی زیادی را تجربه می‌کنند. یکی از مشکلات بدنی که این عزیزان تجربه می‌کنند، کمر درد و خطر بیرون زدگی دیسک کمر در بارداری است. معمولا مادران باردار قبل از بارداری مبتلا به اختلال دیسک کمر هستند و پس از بارداری به دلیل بزرگ‌شدن جنین و افزایش فشار روی ستون فقرات علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند که به تدریج با رشد جنین بدتر میشود.
به ندرت ممکن است فردی پس از بارداری به دیسک کمر مبتلا شود؛ مگر اینکه بیمار از پوکی استخوان رنج ببرد یا سابقه آسیب تروماتیک در ناحیه کمر داشته باشد. البته گاهی اوقات هم بیرون‌زدگی دیسک در زنان باردار علائم خاصی ایجاد نمی‌کند. در هر صورت ابتلا به اختلال دیسک کمر می‌تواند خطراتی برای مادر به همراه داشته باشد. در این مقاله از سایت دکتر بهامین عطار با ما همراه باشید تا با خطرات دیسک کمر در بارداری به طور کامل آشنا شویم.
آیا کسانی که دیسک کمر دارند میتوانند باردار شوند؟
کمردرد مشکلی رایج برای نیمی از زنان باردار است که بسیار دردناک است. در واقع زمانی که دوره بارداری آنها به ماه پنجم تا هفتم برسد، علائم کمردرد ثابت و شدید‌تر میشود. این عارضه می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد؛ در واقع ستون فقرات به پنج بخش ستون فقرات گردنی، سینه‌ای، کمری، ساکروم و دنبالچه‌ای تقسیم میشود. قسمتی که در دوران بارداری بیشترین فشار را تحمل می‌کند، ستون فقرات کمری است؛ زیرا وزن جنین و رحم در حال رشد ممکن است باعث فشار بر اعصاب این ناحیه شود.
علاوه بر این مورد، یکی از مهم‌ترین دلایل کمردرد این است که مادر قبل از بارداری دچار اختلال بیرون‌زدگی دیسک کمر باشد. در بین مهره‌های ستون فقرات، دیسک‌های نرمی وجود دارد که از عصب نخاعی محافظت می‌کند. وقتی که دیسک بین مهره‌ای آسیب ببیند، فرد دچار بیرون‌زدگی یا پارگی دیسک کمر میشود. این اتفاق باعث فشرده‌شدن یا تحریک اعصاب نخاعی میشود. اصلی‌ترین خطر دیسک کمر در بارداری برای این گروه از افراد این است که آنها در طول ماه‌های بارداری خود درد قابل توجه و علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند؛ این علائم به‌ویژه در سه ماهه دوم و سوم به دلیل افزایش وزن جنین و افزایش فشار روی ستون فقرات بیشتر رخ می‌دهد.
اختلال دیسک کمر خفیف در دوران بارداری خطری برای سلامت مادر و جنین به همراه ندارد و البته روش‌های درمانی مختلفی مثل تغییر سبک زندگی یا روش‌های کم‌تهاجمی برای تسکین درد مادر وجود دارد. ولی اختلال شدید دیسک که در آن دیسک کاملا بیرون زده است و عوارض شدیدی مثل درد در پاها یا خواب‌رفتگی انگشتان به همراه دارد، هنگام بارداری خطرناک است. در این حالت ممکن است برخی عوارض دائمی مثل آسیب عصبی بروز یابد.
در نتیجه بهتر است فردی که به بیرون‌زدگی شدید دیسک مبتلا است، قبل از بارداری با درمان دیسک کمر به یک وضعیت ثابت و مشخص برسد. سپس میتوانند برای بارداری اقدام کند، در غیر این صورت به این گروه افراد بارداری توصیه نمی‌شود. پس از درمان دیسک کمر معمولا احتمال عود دیسک کمر در صورت بارداری وجود ندارد و بارداری برای این بیماران کاملا بی‌خطر است.
اگر پس از درمان دیسک کمر شدید همچنان در دوران بارداری کمردرد را تجربه کنید، جای نگرانی نیست؛ زیرا این دردها به دلیل افزایش وزن و رشد جنین رخ می‌دهد و کاملا طبیعی است.
درمان پارگی دیسک کمر در بارداری
اگر مبتلا به اختلال دیسک کمر هستید و در دوران بارداری درد شدیدی را در قسمت کمر خود تجربه می‌کنید؛ برای کاهش خطر دیسک کمر در بارداری ابتدا با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. معمولاً در مرحله اول، انجام روش‌های کم‌تهاجمی مثل استراحت مطلق، انجام ورزش‌های سبک و ایمن و مصرف داروهای بی‌خطر پیشنهاد میشود تا از آسیب یا درد بیشتر جلوگیری شود.
اگر این روش‌ها موثر نباشند و بهبودی حاصل نشود، ممکن است پزشک توصیه کند که با یک متخصص ستون فقرات ملاقات کنید تا امکان تجویز سایر روش‌های درمان دیسک کمر در بارداری را بررسی کند. روش‌های درمانی که در این مرحله به مادران باردار توصیه میشود، شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی: انجام تمرینات فیزیوتراپی می‌تواند به تقویت عضلات، کشش ستون فقرات کمری و حفظ تحرک مطلوب در دوران بارداری کمک کند. همچنین ممکن است فیزیوتراپیست انجام فعالیت‌های سبک و استفاده از بریس‌های مخصوص حمایت از ستون فقرات در خانه را توصیه کند که به کاهش خطر دیسک کمر در مادران باردار کمک می‌کند.
- ماساژ بارداری: ماساژ بارداری با اعمال فشار ملایم به کمر و لگن مادر می‌تواند کمردرد را کاهش دهد و احساس آرامش را در دوران بارداری افزایش دهد. یک ماسور آموزش‌دیده می‌تواند با ماساژ صحیح به کاهش فشار وارد‌شده به اعصاب و رفع گرفتگی عضلات کمک کند. در نتیجه شدت علائم به حداقل می‌رسد و از بازگشت مجدد اختلال دیسک نیز جلوگیری میشود.
- طب سوزنی: زنان باردار همچنین میتوانند از درمان طب سوزنی برای تسکین کمردرد استفاده کنند. طب سوزنی به شرط اینکه توسط یک متخصص آموزش‌دیده انجام شود، یک درمان کم‌تهاجمی و بی‌خطر است. این روش می‌تواند به کاهش علائم و بهبود سلامت مادر باردار کمک کند.
- دارو: برای کاهش درد ناشی از دیسک کمر ممکن است پزشک برخی داروهای مسکن مثل پاراستامول را تجویز کند. پاراستامول نوعی مسکن است که معمولاً برای مادران باردار بی‌خطر است و می‌تواند برای تسکین کمردرد و همچنین سایر علائم مرتبط با بارداری مانند سردرد یا درد عضلانی استفاده شود. در دوران بارداری قبل از مصرف هر دارویی حتما با پزشک خود مشورت کنید. همچنین از مصرف آسپرین یا سایر داروهای ضد‌التهابی غیر‌استروئیدی مانند نوروفن خودداری کنید.
- جراحی دیسک کمر: عمل دیسک کمر به عنوان آخرین گزینه درمان در نظر گرفته میشود و زمانی توصیه میشود که سایر روش‌های مدیریت درد و درمان کم‌تهاجمی تاثیرگذار نباشند و مادر علائم شدیدی را تجربه کند. در غیر این صورت به هیچ وجه از عمل جراحی در طول بارداری استفاده نمی‌شود. در این شرایط بهترین زمان برای انجام عمل جراحی در سه ماهه دوم بارداری است که خطر زایمان زودرس کم‌تر است.
اگرچه کمردرد یک علامت رایج در مادران بارداری است که به اختلال دیسک کمر مبتلا هستند اما نباید آن را نادیده بگیرید. شما حتما باید به پزشک مراجعه و یک تشخیص صحیح دریافت کنید تا مشخص شود درد شما مربوط به آسیب دیسک ستون فقرات است یا خیر. برای مثال گاهی اوقات، ممکن است کمردرد نشانه‌ای از زایمان زودرس یا عفونت باکتریایی در دستگاه ادراری باشد. اگر کمر درد شما با علائمی مثل خونریزی واژینال، سوزش ادراری، درد شدید در عضلات شکم یا هر نشانه دیگری از زایمان زودرس همراه بود باید فوراً با پزشک خود مشورت کنید.
آیا دیسک کمر باعث سقط جنین میشود
همانطور که قبلا اشاره کردیم، مهم‌ترین خطر دیسک کمر در بارداری افزایش درد و سایر علائم در مادر است. در نتیجه این بیماری هیچ تاثیری بر سلامت جنین ندارد و تا به حال باعث سقط جنین نشده است. همچنین به این نکته توجه کنید که هرچند در اکثر موارد پارگی دیسک کمر با روش‌های کم‌تهاجمی و بدون مداخله جراحی بهبود می‌یابد؛ ولی اگر علائم بدتر شود و بیمار تحت درمان فوری قرار نگیرد، ممکن است منجر به عوارض جدی شود. در ادامه با چند خطر دیسک کمر در دوران بارداری که برای مادر رخ می‌دهد، آشنا می‌شویم:
- سندرم دم اسب: گاهی برآمدگی شدید یا لیز‌خوردن دیسک در ستون فقرات می‌تواند بر اعصاب دم اسبی که در انتهای طناب نخاعی یافت می‌شوند، تاثیر بدی بگذارد. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ممکن است علائم ناتوان‌کننده‌ای مانند اختلال عملکرد روده یا بی‌اختیاری ادرار ایجاد کند. همچنین ممکن است بر اعصاب نخاعی نیز تاثیرگذار باشد و منجر به ضعف پا یا بی‌حسی اندام تحتانی شود.
- سیاتیک: سیاتیک، زمانی رخ می‌دهد که پارگی دیسک ریشه عصب سیاتیک را فشرده کند. این اتفاق می‌تواند علائم گزگز یا درد ساق پا را ایجاد کند که در قسمت باسن و ران نیز احساس میشود. به طور معمول، درد سیاتیک در یک زمان تنها یک طرف بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. برخی از بیماران ممکن است علائم سیاتیک را با درد لگن خلفی یا درد کمربند لگنی اشتباه بگیرند، به همین خاطر مهم است که توسط پزشک معاینه شوید و یک تشخیص دیسک کمر و سپس درمان مناسب را دریافت کنید.
- آسیب عصبی: یکی از جدی‌ترین و در عین حال نادرترین عوارض پارگی دیسک کمر، بروز آسیب عصبی است. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که پارگی دیسک اعصاب نخاعی را فشرده و قطع کند. در نتیجه می‌تواند منجر به از دست‌دادن حس در قسمت پایین بدن و مشکل در کنترل حرکات روده یا مثانه شود.
جمع‌بندی
دیسک کمر در بارداری یکی از اختلالات شایع در این دوران است که به دلایل مختلفی مثل بیرون‌زدگی دیسک ایجاد میشود. اختلال دیسک کمر معمولا قبل از بارداری وجود دارد و به ندرت ممکن اسن در طی بارداری بروز یابد. همانطور که در این مقاله اشاره کردیم، موارد خفیف تا متوسط بیرون‌زدگی دیسک به‌طور کلی برای سلامت و ایمنی مادر و جنین مشکلی به همراه ندارد؛ ولی موارد شدید ممکن است به نوعی درمان یا مداخله توانبخشی نیاز داشته باشد. به همین دلیل زنانی که در دوران بارداری خود کمر درد شدیدی را تجربه می‌کنند، باید حتما با یک متخصص مشورت کنند. در صورتی‌که باردار هستید و کمردرد را تجربه می‌کنید، می‌توانید در بخش نظرات سوالات خود را مطرح کنید تا به آنها پاسخ دهیم.
