پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو جزء موارد پزشکی است که اکثر اوقات ورزشکاران را درگیر می‌کند. این آسیب در بیشتر مواقع در اثر حرکات ناگهانی و نادرست به وجود می‌آید و باعث درد و ورم زانو میشود. در این موارد بهتر است به بهترین دکتر زانو مراجعه کنید.
مفصل زانو به کمک ۴ رباط اصلی به استخوان ران متصل میشود. رباط‌ها نوارهای الاستیکی بافت‌داری هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر و مفاصل متصل می‌کنند. رباط صلیبی جلو (ACL) در مرکز زانو قرار دارد و چرخش و حرکت رو به جلوی ساق پا را کنترل می‌کند. رباط متقاطع خلفی (PCL) در پشت زانو قرار دارد و حرکت رو به عقب ساق پا را کنترل می‌کند. رباط جانبی داخلی (MCL) به زانوی داخلی ثبات می‌بخشد. رباط جانبی خارجی (LCL) نیز وظیفه تثبیت زانوی خارجی را برعهده دارد.
در این میان، احتمال پارگی و کشیدگی رباط‌های صلیبی جلو و خلفی زانو (ACL و PCL) از همه بیشتر است. از این رو ما در این مطلب قصد داریم به علائم پارگی رباط صلیبی زانو، علل و راه‌های درمان آن بپردازیم.
پارگی و کشیدگی رباط صلیبی جلو و خلفی زانو یا (ACL PCL) چیست؟
آسیب‌دیدگی رباط صلیبی جلو (ACL) بسیار شایع است. ACL معمولاً به دلیل یک حرکت چرخشی ناگهانی، کشیده یا پاره میشود. در این حالت غالباً ساق پا در یک طرف جهت‌گیری کرده است، اما زانو ناگهان به طرف دیگر می‌چرخد. احتمال پارگی و کشیدگی ACL یا رباط صلیبی جلوی زانو در ورزش‌هایی مانند اسکی، بسکتبال و فوتبال، بیشتر از ورزش‌های دیگر است.
آسیب‌دیدگی رباط متقاطع خلفی (PCL) نیز به نسبت رایج است. در این حالت قسمت جلوی زانو به شدت و به صورت ناگهانی با یک جسم برخورد می‌کند. در واقع پارگی و کشیدگی PCL یا رباط صلیبی خلفی زانو، با ضربه مستقیم و ناگهانی به زانو در ارتباط است. از این رو این آسیب‌دیدگی بیشتر در هنگام تصادفات رانندگی یا حین تکل در فوتبال رایج است.
بهترین فوق تخصص ارتوپد در تهران
علائم پارگی رباط صلیبی زانو چیست؟
علائم پارگی رباط صلیبی زانو بسته به اینکه کدام رباط‌های زانو دچار آسیب‌دیدگی شده باشند متفاوت است.
علائم پارگی و کشیدگی ACL یا رباط صلیبی جلوی زانو:
- شنیدن صدای ترکیدگی در هنگام آسیب: معمولاً فرد در هنگام آسیب‌دیدگی رباط صلیبی جلوی زانو، صدای پارگی یا ترکیدگی می‌شنود.
- تورم: در این حالت زانوی بیمار بسته به شدت آسیب‌دیدگی، به سرعت متورم میشود.
- درد
- بی‌ثباتی زانو: اگر رباط ACL به صورت کامل پاره شود، فرد احساس می‌کند دیگر کنترلی روی زانوی خود ندارد و به اصطلاح دچار بی‌ثباتی زانو میشود.
علائم پارگی و کشیدگی PCL یا رباط صلیبی خلفی زانو:
- درد شدید و مبهم در پشت زانو: این اتفاق ممکن است بلافاصله بعد از آسیب یا چند ساعت بعد رخ دهد.
- تورم: خونریزی در اطراف رباط پاره شده باعث تورم زانو، ۲ تا ۳ ساعت پس از آسیب میشود.
- سفتی: تورم باعث سفتی زانو میشود و به همین دلیل فرد نمی‌تواند زانوهای خود را خم کند و یا از پله‌ها بالا و پایین برود.
- مشکل در تحمل وزن: چنانچه رباط صلیبی خلفی زانو دچار آسیب‌دیدگی شود، فرد نمی‌تواند به مدت طولانی روی پایش بایستد و یا راه برود؛ به عبارت دیگر پاها نمی‌توانند وزن فرد را تحمل کنند.
- بی‌ثباتی زانو: بی‌ثباتی زانو بسته به شدت آسیب متفاوت است، اما در صورت آسیب شدید، فرد احساس می‌کند که زانویش کمانش کرده و در حال بیرون آمدن است.
علل پارگی رباط صلیبی زانو
همان طور که گفتیم علل پارگی رباط صلیبی زانو در بیشتر مواقع ریشه در حرکات نامناسب فرد در حین انجام حرکات ورزشی و یا آسیب‌های فیزیکی ناگهانی دارد. علل پارگی رباط صلیبی زانو، بسته رباط آسیب‌دیده تا اندازه‌ای متفاوت است.
علل پارگی و کشیدگی ACL یا رباط صلیبی جلوی زانو:
- وارد شدن ضربه شدید به کنار زانو (مانند تکل فوتبال)
- کشیده شدن بیش از حد مفصل زانو
- توقف حرکت و تغییر جهت حرکت به صورت ناگهانی در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن، پریدن یا چرخیدن.
- فعالیت حرفه‌ای در ورزش‌های مانند بسکتبال، فوتبال و اسکی با افزایش احتمال آسیب‌دیدگی رباط صلیبی جلوی زانو در ارتباط است.
معمولاً پارگی و کشیدگی رباط صلیبی جلوی زانو، به همراه آسیب‌های دیگر، مانند پارگی MCL رخ می‌دهد. بیشتر اوقات پارگی در وسط رباط اتفاق می‌افتد و یا قسمتی از رباط که به استخوان پا متصل است، دچار کشیدگی میشود. حتی در بعضی حوادث شدید، جراحی تعویض مفصل زانو پیشنهاد میشود!
علل پارگی و کشیدگی PCL یا رباط صلیبی خلفی زانو:
- ضربه مستقیم به زانو خصوصاً در هنگام انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال و راگبی
- فرود آمدن سریع فرد روی زانوی خمیده (به عنوان مثال در هنگام پرش)
- فرود آمدن مستقیم روی قسمت جلویی استخوان پا (درشت نی) (این اتفاق بیشتر در هنگام رقص‌های حرفه‌ای رخ می‌دهد)
- فرود آمدن ناگهانی روی یک پا (به عنوان مثال در هنگام بسکتبال یا والیبال)
- برخورد زانوی فرد به داشبورد ماشین در حین تصادفات شدید رانندگی
آسیب‌دیدگی رباط صلیبی خلفی زانو در ورزش‌ها و حرکاتی که شامل حرکات سریع و ناگهانی هستند بیشتر رخ می‌دهد. انجام کارهای دستی سنگین، مانند کارهای ساختمانی، که مستلزم بلند کردن اجسام سنگین هستند نیز باعث افزایش احتمال پارگی و کشیدگی PCL می‌شوند.
راه‌های تشخیص پارگی و کشیدگی رباط صلیبی
روش‌های مختلفی برای تشخیص پارگی و کشیدگی رباط صلیبی وجود دارد. در هر صورت در ابتدا شرح حالی از بیمار گرفته شده و بیمار از نظر فیزیکی معاینه میشود. سپس پزشک متخصص به فراخور وضعیت آسیب‌های رباط صلیبی زانو، ممکن است از روش‌های تشخیصی زیر نیز استفاده کند:
- عکسبرداری با اشعه ایکس: در این روش تشخیصی، با استفاده از پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی، از قسمت‌های مختلف زانو از جمله بافت‌های داخلی، رباط‌ها و استخوان‌ها عکسبرداری میشود. در این صورت دلیل بروز درد مشخص میشود؛ زیرا احتمال دارد استخوان زانو دچار آسیب‌دیدگی شده باشد، نه رباط آن.
- ام‌آر‌آی (MRI): در دستگاه ام‌آر‌آی با استفاده از آهنرباهای بزرگ و فرکانس رادیوئی، تصویری دقیق از اندام‌ها و ساختارهای بدن تهیه میشود. در این صورت منشاء دقیق بیماری، محل آسیب‌دیدگی و شدت آن با دقت بالایی تعیین میشود.
- آرتروسکوپی: در این روش یک لوله نورانی کوچک به نام آرتروسکوپ از طریق یک برش کوچک وارد مفصل زانو میشود و تصاویری از داخل مفصل بر روی صفحه نمایش دستگاه به نمایش درمی‌آید. در این صورت نیز منشاء آسیب‌دیدگی و شدت آن با دقت بالایی تعیین میشود.
معرفی بهترین جراح ستون فقرات در تهران
درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی
درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی بسته به عواملی چون سن، سابقه پزشکی بیمار، شدت جراحات، وضعیت کلی بدنی بیمار و غیره متغیر است. اما در هر صورت معمولاً پزشک درمان‌های حمایتی و غیر جراحی را در ابتدا توصیه می‌کند و چنانچه این درمان‌ها پاسخگو نباشند، عمل جراحی تنها گزینه است.
درمان‌های غیرجراحی
درمان‌های غیرجراحی که معمولاً برای درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو (ACL و PCL) توصیه می‌شوند، عبارتند از:
- استراحت و کاهش تحرک
- استفاده از کیسه یخ چند بار در طول روز و هر بار به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه (به منظور کاهش تورم زانو)
- فشرده‌سازی زانو با استفاده از بانداژ لاستیکی به منظور کنترل آسیب
- استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به منظور کنترل درد
- استفاده از زانوبند یا عصا
- فیزیوتراپی
زمان بهبودی بیمار با استفاده از این اقدامات معمولاً بین چند هفته تا چند ماه متغیر است.
عمل جراحی
گاهی اوقات شدت آسیب‌های رباط صلیبی زانو آنقدر زیاد است که هیچ کدام از این اقدامات باعث بهبودی بیمار نمی‌شوند. در این صورت بیمار باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. در غیر این صورت علاوه بر کاهش کیفیت زندگی، احتمال ابتلای او به بیماری‌هایی مانند آرتروز زانو افزایش می‌یابد.
به علاوه گاهی اوقات خصوصاً در جوانان و ورزشکاران، عمل جراحی واقعاً لازم است. در غیر این صورت فرد نمی‌تواند به ورزش حرفه‌ای یا فعالیت‌های خود در آینده ادامه دهد.
برای مراجعه به بهترین جراح دیسک کمر در تهران همین حالا تماس بگیرید.
سخن آخر
پارگی و کشیدگی رباط صلیبی زانو بسته به نوع آسیب ممکن است کل زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. همان طور که مشاهده کردید در بیشتر مواقع علت این بیماری انجام حرکات ناگهانی، بدون در نظر گرفتن وضعیت بدن است. به همین دلیل گرم کردن کامل بدن قبل از ورزش و توجه به توصیه‌های مربیان ورزشی، تا حد زیادی مانع از بروز این آسیب، خصوصاً در ورزشکاران و افراد فعال میشود.
اما گاهی اوقات، مانند تصادفات رانندگی، این آسیب‌ها قابل پیشگیری نیستند. در این صورت مراجعه به پزشک متخصص و شروع روند درمان زیر نظر پزشک، به فرد کمک می‌کند خیلی سریع‌تر به زندگی روزمره خود بازگردد. اما در صورت بی‌توجهی به علائم پارگی رباط صلیبی زانو، متاسفانه ممکن است این آسیب زمینه را برای بروز آسیب‌های دیگر فراهم کند. در این صورت فرد زمانی متوجه میشود که کار از کار گذشته است و هیچ گونه درمان قطعی برای بیماری او وجود ندارد.
