درد سیاتیک یا درد در پاها، در نتیجه فشار بر عصب سیاتیک ایجاد می‌شود. عصب سیاتیک، از قسمت تحتانی کمر تا کف پا ادامه دارد که در نتیجه فشار بر آن، درد در طول این عصب و شاخه‌های آن احساس می‌شود. در اغلب موارد، درگیری عصب سیاتیک تنها باعث درگیری در یک سمت بدن می‌شود.
شایع‌ترین علل درد سیاتیک، عواملی مانند بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای، تنگی کانال نخاعی کمر و خارهای استخوانی در ستون فقرات، ناشی از بیماری‌هایی مانند استئوآرتریت هستند. با اینکه فشار به عصب سیاتیک، اغلب باعث ایجاد دردی شدید می‌شود، اما در بیشتر موارد درد سیاتیک خودبه‌خود و در طول چند روز، بدون هیچ درمان خاصی بهبود پیدا می‌کند. اما در مواردی نیز برای درمان فشار بر عصب سیاتیک، انجام جراحی ستون فقرات نیاز است. از این موارد، می‌توان به وجود علائمی مانند بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع، و درد و ضعف شدید در پاها اشاره کرد. در ادامه به این سؤال پاسخ می‌دهیم که درد سیاتیک چیست، آیا درد سیاتیک خطرناک است، علت ایجاد آن چه می‌تواند باشد، و برای تشخیص و درمان آن باید چه کاری انجام دهیم.
عصب سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن است که از ۵ ریشه عصبی تشکیل شده است. این ریشه‌های عصبی از قسمت تحتانی نخاع منشأ می‌گیرند. عصب سیاتیک، در اعماق باسن به سمت پاها حرکت کرده و از پشت ران، تا پاشنه و کف پا ادامه مسیر می‌دهد. این عصب، نقش مهمی در برقراری ارتباط بین نخاع، با پوست و عضلات ران، ساق و پاها دارد.
هرگونه دردی که به علت تحت تأثیر قرار گرفتن این عصب ایجاد شود، درد سیاتیک نامیده می‌شود. این درد اغلب در مسیر حرکت عصب سیاتیک احساس می‌شود.
علت درد سیاتیک
مهمترین علت ایجاد درد سیاتیک، تحت فشار قرار گرفتن این عصب، در طول حرکت خود به سمت پاها است. بیماری‌ها و شرایط متعددی می‌توانند باعث درد سیاتیک شوند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای: حدود ۱ تا ۵ درصد افراد، در دوره‌ای از زندگی خود دچار بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای می‌شوند و این علت، شایع‌ترین عامل ایجاد درد سیاتیک است. اعصاب در کانال نخاعی در مجاور دیسک‌های بین مهره‌ای قرار دارند و در نتیجه بیرون‌زدگی دیسک‌ها، می‌تواند باعث فشار بر این اعصاب و ایجاد درد سیاتیک شود.
تنگی کانال نخاعی: کاهش غیرطبیعی سایز کانال نخاعی، باعث کاهش فضای موجود برای عبور نخاع و ریشه‌های عصبی شده و درنتیجه باعث وارد شدن فشار اضافی بر آن‌ها می‌شود.
اسپوندیلولیستزیس: به لغزش یکی از مهره‌ها از جای خود اسپوندیلولیستزیس می‌گویند. این بیماری می‌تواند باعث تنگی کانال نخاع و فشار بر اعصاب و ایجاد عوارضی مانند درد عصب سیاتیک شود.
استئوآرتریت: یکی از عوارض آرتروز ایجاد خارهای استخوانی است. با افزایش سن، تشکیل این خارها می‌تواند باعث فشار بر اعصاب و درد سیاتیک شود.
آسیب و تروما به ستون فقرات کمری یا عصب سیاتیک
تومورها: تومورهای ستون فقرات در ناحیه کمری، می‌توانند باعث فشار بر اعصاب و درد سیاتیک پا شوند.
سندروم پیریفورمیس: این بیماری یک اختلال نادر عصبی-عضلانی است. پیریفورمیس، عضله‌ای کوچک و عمقی در ناحیه باسن است که گاهی دچار اسپاسم و گرفتگی می‌شود؛ در نتیجه این اتفاق، عصب سیاتیک تحت فشار قرار گرفته و بیمار درد سیاتیک را تجربه می‌کند.
سندروم دم اسب: این بیماری یک اختلال نادر ولی جدی است و ریشه‌های عصبی انتهای نخاع که دم اسب نامیده می‌شوند، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث درد سیاتیک از لگن تا انتهای پاها شود. بی‌اختیاری ادرار و مدفوع از دیگر علائم این بیماری است.
علاوه بر دلایل بالا، می‌توان آسیب دیدن عصب سیاتیک، به دنبال بیماری‌های مزمنی مانند دیابت را نیز نام برد.
بیشتر بخوانید: پوکی استخوان چیست و چه علائمی دارد؟
انواع سیاتیک
درد سیاتیک را بر اساس مدت زمانی که از ایجاد آن می‌گذرد و درگیری یک یا هر دو پا می‌توان تقسیم‌بندی می‌کنند:
درد سیاتیک حاد
به درد عصب سیاتیک ناگهانی که برای ۴ تا ۸ هفته ادامه داشته باشد، درد سیاتیک حاد می‌گویند. این درد در اغلب موارد نیاز به درمان خاصی ندارد.
درد سیاتیک مزمن
به درد سیاتیک پا که بیشتر از ۸ هفته طول بکشد؛ درد سیاتیک مزمن می‌گویند. در اغلب موارد، برای کاهش این نوع درد، بر اساس شدت و علت ایجاد آن نیاز به روش‌های درمانی جراحی و غیر جراحی است.
درد سیاتیک چه علائمی دارد؟
علائم درد سیاتیک در قسمت‌های مختلف بدن دیده می‌شود، از جمله:
درد سیاتیک کمر
یکی از علائم فشار بر عصب سیاتیک، درد کمر است که به قسمت‌های پایین‌تر مانند ناحیه باسن نیز کشیده می‌شود.
درد سیاتیک پای چپ
علاوه بر درد در پای چپ که ممکن است تا کف پا نیز ادامه داشته باشد، علائمی مانند مورمور شدن و سوزن‌سوزن شدن نیز در پاها ایجاد می‌شود.
درد سیاتیک پای راست
در اغلب موارد تنها یک نیمه از بدن در جریان درد سیاتیک درگیر می‌شود. درد سیاتیک پای راست هم مانند پای چپ، علاوه بر درد، با تغییر در حس، مانند ضعف و مورمور شدن همراه است.
درد سیاتیک زانو
درد سیاتیک پا می‌تواند زانو را نیز درگیر کند. شکل درد در این نوع سیاتیک به شکلی است که با راه‌رفتن و فعالیت بدتر می‌شود.
راه‌های تشخیص درد سیاتیک
تشخیص علت ایجاد درد عصب سیاتیک، با گرفتن شرح حال پزشکی کامل انجام می‌شود. دکتر متخصص سیاتیک در حین معاینه از شما می‌خواهد کمی راه بروید و روی پنجه و پاشنه پای خود چند قدمی بردارید. این آزمایش‌ها به یافتن ریشه عصبی درگیر کمک می‌کند. یکی دیگر از تست‌هایی که برای تشخیص علت درد سیاتیک انجام می‌شود، تست SLR است. در این تست، در حالی که بیمار دراز کشیده و زانوها صاف است، پا بالا آورده می‌شود. ایجاد درد در این تست، می‌تواند علامت بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای باشد. از روش‌های تصویربرداری، مانند MRI و CT Scan نیز می‌توان کمک گرفت.
عوامل خطر درد سیاتیک
از ریسک فاکتورهای درد سیاتیک، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیگار کشیدن: نیکوتین موجود در سیگار می‌تواند باعث آسیب به نخاع، تضعیف استخوان‌ها و همچنین افزایش سرعت تخریب دیسک‌های بین مهره‌ای شود.
ابتلا به دیابت: یکی از عوارض دیابت آسیب به اعصاب مختلف مانند عصب سیاتیک است.
استئوآرتریت: آرتروز می‌تواند باعث آسیب به استخوان‌ها شده و اگر باعث درگیری ستون مهره‌ها شود، می‌تواند باعث آسیب به نخاع شود.
افزایش سن: با افزایش سن، به تدریج بافت استخوانی ستون مهره‌ها و دیسک بین مهره‌ای تخریب می‌شود. در نتیجه این تغییرات، ممکن است نخاع و اعصاب تحت فشار قرار بگیرند.
آسیب و تروما به ستون فقرات یا داشتن سابقه آسیب: آسیب به کمر و ستون فقرات ریسک ابتلا به سیاتیک را افزایش می‌دهد.
ضعف ماهیچه‌های شکم و پشت: برعکس قفسه سینه، دنده‌ها بار اصلی حمایت را برعهده دارند؛ تمام بار حمایت از ستون فقرات کمری برعهده عضلات این ناحیه است. ضعیف بودن عضلات شانس آسیب را افزایش می‌دهد.
شغل: شغلی که در آن نیاز به بلند کردن اجسام سنگین، چرخاندن مداوم کمر، یا رانندگی طولانی باشد، می‌تواند ریسک ابتلا به درد سیاتیک را افزایش دهد.
نشستن طولانی: افرادی که برای مدت طولانی می‌نشینند یا سبک زندگی بی‌تحرکی دارند، بیشتر از افراد فعال دچار درد سیاتیک می‌شوند.
برای انجام عمل لیزر دیسک کمر در تهران جهت درمان دیسک، با ما تماس بگیرید.
درد سیاتیک چند روز طول می‌کشد؟
درد سیاتیک حاد اغلب برای ۱ تا ۲ هفته طول می‌کشد. درد سیاتیک مزمن، در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند تا سال‌ها بیمار را درگیر کند. توجه کنید اگر درد سیاتیک شما بیشتر از یک هفته طول کشید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
راه‌های پیشگیری از سیاتیک
می‌توان از برخی بیماری‌هایی که عامل درد سیاتیک هستند، مانند بیرون‌زدگی دیسک پیشگیری کرد. از راه‌های پیشگیری می‌توان موارد زیر را نام برد:
- حفظ پوسچر مناسب
- ترک سیگار
- وزن مناسب
- ورزش منظم
- مراقبت از خود در برابر وارد شدن آسیب‌ها
روش‌های درمان درد سیاتیک
با توجه به شدت و مدت زمانی که از آغاز درد سیاتیک می‌گذرد و همچنین وجود یا نبود علائم هشداردهنده، می‌توان روش‌های درمانی مختلفی را برای درد سیاتیک انجام داد. باید توجه داشت که در برخی از موارد شدید درد سیاتیک، تنها راه درمان جراحی سیاتیک است.
درمان درد سیاتیک با فیزیوتراپی
در اغلب موارد یکی از اصلی‌ترین و اولین روش‌های درمان فیزیوتراپی است. اهدافی که در فیزیوتراپی دنبال می‌شود، شامل کمک به کاهش درد، مداوای بیماری زمینه‌‌ای ایجادکننده درد عصب سیاتیک و پیشگیری از وقوع مجدد آن است.
درمان درد سیاتیک با ورزش
ورزش‌هایی مانند ورزش‌های هوازی آبی، یوگا و دوچرخه‌سواری می‌توانند در کاهش و پیشگیری از ایجاد درد سیاتیک در آینده کمک‌کننده باشند. بهتر است این ورزش‌ها را با مشورت پزشک انجام دهید.
آمپول برای درد سیاتیک
برخی از بیماران مبتلا به درد سیاتیک، با تزریق استروئید بهبود می‌یابند. برای مثال، می‌توان از تزریق استروئید، به محل دیسک بین مهره‌ای بیرون‌زده، برای کمک به کاهش درد سیاتیک کمک گرفت. استروئیدها، باعث کاهش التهاب در اعصاب، ستون فقرات و بافت‌های اطراف شده و به کاهش درد کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: ارتوکین تراپی چیست و چگونه انجام می شود؟
درمان درد سیاتیک با طب سوزنی
طب سوزنی می‌تواند با کمک به شل شدن عضلات، تنظیم جریان خون و آزاد شدن انتقال‌دهنده‌های عصبی، به کاهش درد سیاتیک کمک کند.
درمان خانگی درد سیاتیک
همان‌طور که گفتیم، درد سیاتیک حاد که با علائم خطرناکی همراه نباشد، اغلب نیاز به درمان خاصی ندارد. می‌توان از برخی از درمان‌های خانگی برای کاهش درد سیاتیک کمک گرفت:
- استفاده از یخ و کیسه آب گرم
- انجام ورزش‌ها و حرکات کششی مناسب برای تقویت ماهیچه‌های حمایت‌کننده ستون فقرات
- استفاده از داروهای مسکن و ضدالتهاب بدون نسخه، مانند داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
چه زمانی برای درمان سیاتیک به پزشک مراجعه کنیم؟
درد عصب سیاتیک خفیف معمولاً خودبه‌خود از بین می‌رود. اگر درد برای بیشتر از یک هفته طول کشید یا درمان‌های خانگی در کاهش شدت درد بی‌تأثیر بودند، باید به پزشک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید. همچنین در صورتی که درد سیاتیک با علائم زیر همراه باشد، باید حتماً در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده یک وضعیت جدی و اورژانسی باشند:
- درد ناگهانی و بسیار شدید در کمر به همراه بی‌حسی و ضعف عضلانی در پاها
- درد عصب سیاتیک به دنبال یک حادثه مانند تصادف اتفاق افتاده باشد.
- بی‌اختیاری ادرار و مدفوع
- درد شدید و غیرقابل تحمل در پاها برای چند ساعت به طور مداوم
جمع‌بندی
درد سیاتیک پا به علت تحت فشار قرارگرفتن عصب سیاتیک ایجاد می‌شود. در مواردی که درد پس از هشت هفته بهتر نشود یا با علائمی مانند بی‌اختیاری ادرار و … همراه باشد، باید با بهترین دکتر درد مشورت کرد.
