تا به حال شده است کودک تازه متولدشده‌ای را ببینید که قسمت بالای پای او به سمت پایین و داخل پیچ خورده است و شکل ظاهری آن مثل بقیه نوزادان نیست؟ این یک ناهنجاری پا است که در علم پزشکی به آن کلاب فوت یا پا چنبری گفته می‌شود و به سه نوع مختلف ایدیوپاتیک (علت ناشناخته)، نوروژنیک (ناشی از وضعیت سیستم عصبی) و سندرمیک (مربوط به یک سندرم زمینه‌ای) طبقه‌بندی می‌شود. اگر نوزاد تازه متولد شده شما یا اقوام و آشنایانتان به چنین ناهنجاری مبتلاست، پیشنهاد می‌کنیم که این مطلب را از دست ندهید. زیرا برایتان از روش های تشخیص پا چنبری ، علت بروز آن، هزینه درمان و احتمال برگشت کلاب فوت خواهیم گفت.
پاچنبری یا کلاب فوت چیست؟
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، کلاب فوت یا پا چنبری یک بیماری و ناهنجاری در پا است که معمولا در بدو تولد و به صورت مادرزادی مشاهده می‌شود. نوزادان مبتلا به این بیماری، در یک یا هر دو پای خود، حالت پیچ‌خوردگی دارند و ممکن است به صورت خفیف یا شدید در نوزادان پدیدار شود. جالب است بدانید که حدود نیمی از کودکانی که به بیماری پا چنبری مبتلا هستند، این مشکل را در هر دو پای خود دارند و زمانی که شروع به راه رفتن می‌کنند، احساس راحتی ندارند و نسبت به سایر کودکان، سخت‌تر حرکت می‌کنند. البته هیچ دردی را حس نمی‌کنند و بیماری دردناکی نیست.
در این بیماری، بافت‌هایی که ماهیچه‌ها را به استخوان و تاندون‌ها متصل می‌کنند، از حد معمول و استاندارد، کوتاه‌تر هستند و پا به شکل پرانتزی تغییر شکل میدهد. اگر به دقت به پاهای کودکان مبتلا به کلاب فوت نگاه کنید، می‌بینید که قسمت بالایی پای آنها معمولا به سمت پایین و داخل پیچ خورده است و این باعث افزایش قوس شده است. از این رو پاشنه پا به سمت داخل می‌چرخد. برخی از کودکان ممکن است پاهایشان آنقدر و به شدت چرخیده باشد که گویا پاهایی وارونه دارند! برخی دیگر نیز ممکن است، ساق پایشان کوتاه‌تر باشد؛ زیرا عضلات ساق پا در این نوع بیماری، به حد استاندارد و معمول رشد نکرده است. اگر به موقع برای درمان این بیماری اقدام نشود، کلاب فوت در بزرگسالی باعث از بین رفتن اعتماد به نفس فرد می‌شود و او از اینکه ظاهر و نوع راه‌رفتنش در مقایسه با سایر همسن و سالان خود متفاوت است، احساس شرم و خجالت می‌کند.
جهت درمان مشکلات ستون فقرات و نیاز به عمل جراحی به بهترین جراح ستون فقرات تهران مراجعه کنید.
علائم اختلال کلاب فوت در مچ پا
کاملا بدیهی است که پای کودکان مبتلا به اختلال پاچنبری نسبت به سایر کودکان، از لحاظ ظاهری متفاوت است. در صورتی که هرکدام از علائم زیر را در پاهای نوزاد یا کودک خود مشاهده کردید، بهتر است هرچه سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- در قسمت بالای پای کودکتان شاهد تغییر جهت به سمت پایین و پیچ خوردگی به داخل خواهید بود.
- قوس پاشنه پا بالا آمده است و پاشنه به سمت داخل خم شده است.
- کف پای کودک به دلیل چرخش زیاد به سمت پهلو، به صورت وارونه شده است.
- قسمت ساق یا کف پا، نسبت به سایر کودکان کوتاه‌تر است.
- بیشتر ماهیچه‌های پای کودکتان، به صورت نرمال رشد نکرده است.
یکی دیگر از مشکلات رایج در سنین پایین، انحراف ستون فقرات کودکان است. درمان این مشکل هم توسط دکتر ارتوپد کودکان انجام می شود.
دلایل کلاب فوت در کودکان و بزرگسالان
همانطور که می‌دانید، کلاب فوت یک ناهنجاری مرتبط با پاست که پزشکان آن را به ۳ نوع طبقه‌بندی کرده‌اند. در ادامه به توضیح هر نوع و دلایل ایجاد آن می‌پردازیم.
ایدیوپاتیک
ایدیوپاتیک که آن را با نام talipes equinovarus نیز می‌شناسند، نوعی ناهنجاری مادرزادی است که در واقع در بین نوزادان بسیار شایع است. این بیماری در بدو تولد مشاهده می‌شود و هنوز هیچ علتی برای ایجاد آن کشف نشده است. ولی طبق تحقیقاتی که انجام شده است، به نظر می‌رسد که تعداد کودکان پسری که به این بیماری مبتلا هستند، تقریبا ۲ برابر تعداد نوزادان دختر است. جالب است بدانید که از بین هر ۱۰۰۰ نوزادی که متولد می‌شود، یک نوزاد به این پاچنبری ایدیوپاتیک مبتلاست. از این بین نیمی از آنها فقط در یک پا دچار این ناهنجاری هستند.
جهت درمان آسیب ها و درد در ناحیه دست به متخصص دست مراجعه نمایید.
نوروژیک (ناشی از وضعیت سیستم عصبی)
پاچنبری نوروژیک ناشی از یک بیماری عصبی زمینه‌ای است. به عنوان مثال کودکانی که با بیماری اسپینا بیفیدا (شکاف مادرزاد مهره‌ها به صورت آشکار یا پنهان) متولد می‌شوند، در اواخر دوران کودکی خود نسبت به سایر کودکان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری به دلیل فلج مغزی یا فشردگی طناب نخاعی هستند.
سندرمیک پاچنبری
شاید بتوان سندرمیک پاچنبری را نیز علت کلاب فوت در جنین معرفی کرد. در واقع این ناهنجاری همراه با تعدادی از شرایط بالینی که به یک سندرم زمینه‌ای مربوط است، دیده می‌شود. برخی از سندرم‌هایی که ممکن است پاچنبری را ایجاد کند عبارت‌اند از:
- آرتروگریپوز؛
- سندرم باند انقباضی؛
- همیلیای تیبیا؛
- کوتولگی دیاستروفی؛
بیشتر بخوانید: علائم سیاتیک چیست و چگونه تشخیص دهیم دچار سیاتیک هستیم؟
راه های تشخیص کلاب فوت
تشخیص کلاب فوت سخت نیست؛ عدم تعادل پا به دلیل پای پرانتزی ممکن است در طی سونوگرافی غربالگری جنین در اوایل هفته ۱۲ بارداری مشاهده شود. در واقع پیش از تولد نوزاد و زمانی که در رحم مادر است، با کمک سونوگرافی، پزشک به راحتی آن را تشخیص میدهد. حتی اگر به هر دلیلی این بیماری پیش از تولد از طرف پزشک متخصص قابل تشخیص نباشد، بلافاصله پس از تولد، پزشک می‌تواند آن را مشاهده کند و با معاینه فیزیکی متوجه آن شود.
در قسمت‌های قبل هم گفتیم که ظاهر پای کودکان مبتلا به بیماری پا چنبری چگونه است. در این ناهنجاری، تاندون آشیل خیلی کوتاه است و باعث می‌شود که پا به سمت داخل و پایین بچرخد. در این بیماری تمامی استخوان‌های پا و مچ پا وجود دارند؛ ولی به دلیل تفاوت ماهیچه‌ها و تاندون‌هایی که روی پا قرار دارند، به صورت نامرتب قرار گرفته‌اند.
برای درمان کلاب فوت به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای درمان این بیماری لازم است که به بهترین دکتر ارتوپد اطفال و کودکان مراجعه کنید. پزشک متخصص و حاذق می‌تواند با بررسی شرایط کودکتان، بهترین روش درمان را برای او تجویز کند.
روش های درمان کلاب فوت
روش‌های درمان بیماری پاچنبری با توجه به سن و سلامت عمومی و شدت وضعیت بیماری کودک، توسط پزشک متخصص انتخاب می‌شود. اما به طور کلی هدف اصلی درمان که صاف کردن پاست، به دو صورت درمان غیر جراحی و درمان جراحی انجام می‌شود.
روش غیر جراحی
رایج‌ترین روش غیر جراحی، روش پونستی است. در این روش از کشش ملایم و گچ برای رفع تدریجی پای آسیب‌دیده استفاده می‌شود. مدت زمان درمان در این روش بین ۲ تا ۳ ماه است. روش‌های غیر جراحی دیگری به عنوان نوار چسب، فیزیوتراپی و اسپلینت کردن نیز استفاده می‌شود. پس از درمان، برای آنکه امکان عودکردن مجدد بیماری کاهش یابد، از بریس‌ها استفاده می‌شود. درواقع کودک شما مجبور است تا مدتی از بریس استفاده کند تا مانع از بروز مجدد بیماری شود. در واقع در ابتدا بریس‌ها به مدت ۲۳ ساعت در روز تا ۳ ماه استفاده می‌شوند و سپس به مدت ۲ تا ۴ سال فقط در شب پوشیده خواهند شد.
روش جراحی
زمانی که پزشک نتوانست با سایر روش‌ها به درمان پای آسیب دیده کودک بپردازد، روش جراحی تنها گزینه ممکن است. جراحی خاص به نوع و میزان تغییر شکل پای کودک بستگی دارد. ممکن است کودک شما به سیم‌های جراحی، سنجاق یا گچ‌گیری نیاز داشته باشد تا پای آسیب دیده را تا مدت زمانی که به صورت کامل بهبود یابد، در جای خود، ثابت نگه دارد. البته لازم به ذکر است که بیشتر نوزادان نیازی به جراحی ندارند؛ ولی در صورتی که شدت بیماری زیاد است، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد دهد. حتی ممکن است به بیش از یک بار عمل جراحی برای بهبودی کامل احتیاج باشد؛ زیرا برگشت بیماری با توجه به رشد کودک ممکن است صورت گیرد. هزینه عمل جراحی با توجه به دستمزد جراح، نوع بیمه درمانی، بیمارستان یا کلینیک محل عمل و شدت ناهنجاری، متفاوت خواهد بود.
برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله “انواع جراحی تعویض مفاصل” را مطالعه کنید.
بهترین زمان درمان پا چنبری
همانطور که می‌دانید، نباید هرگز درمان را به تعویق انداخت، در واقع درمان بیماری پا چنبری ضروری است و هرچقدر از زمان تولد نوزاد بگذرد و درمانی صورت نگیرد، وضعیت او بدتر می‌شود و نباید به این امید باشید که با بزرگ شدن کودکتان، این ناهنجاری از بین می‌رود یا بهبود پیدا می‌کند. درست است تا زمانی که کودک شما شروع به راه‌رفتن و ایستادن نکند، به طور معمول مشکلی برای او ایجاد نمی‌شود؛ اما اگر پای او به موقع درمان نشود، علاوه بر مشکلاتی نظیر انعطاف کمتر پای آسیب‌دیده نسبت به پای سالم، کوتاه‌تر بودن پای آسیب‌دیده نسبت به پای سالم، احتیاج به دو سایز مختلف کفش برای هرکدام از پاها، کوچکتر بودن عضلات پای آسیب‌دیده نسبت به پای سالم، ممکن است با مشکلات بسیار جدی‌تر روبه‌رو شود که عبارت‌اند از:
- ابتلا به آرتروز
- عدم اعتماد به نفس
- ناتوانی در راه رفتن عادی
- راه رفتن نامناسب
گودی کمر چیست و چگونه از آن پیشگیری نماییم؟
روش های پیشگیری از پا چنبری در کودکان
متاسفانه هنوز پزشکان نمی‌دانند که علت کلاب فوت در جنین، نوزادان یا کودکان چیست و متوجه دلیل ایجاد پا چنبری نشده‌اند. برخی معتقدند که به دلایل ژنتیکی یا محیطی ممکن است این ناهنجاری ایجاد شود؛ این بدان معناست که نمی‌توان به طور کامل از بروز آن پیشگیری کرد؛ در واقع احتمال بروز این بیماری در نوزادانی که والدین یا خواهر و برادری با این بیماری دارند، به نسبت سایر نوزدان بیشتر است؛ با این حال معمولا پزشکان برای آنکه احتمال ابتلای این ناهنجاری را در جنین کاهش دهند، توصیه‌هایی به مادر باردار می‌کنند که عبارت‌اند از:
- در دوران بارداری سیگار نکشید.
- از حضور در محیط‌های آلوده و پردود بپرهیزید.
- مواد خوراکی حاوی الکل مصرف نکنید.
- داروهایی که به تایید پزشک معالجتان نرسیده است را مصرف نکنید.
کلام آخر
در برخی موارد که احتمال آن بسیار کم است، ممکن است پس از درمان، دوباره بیماری عود کند و بازگردد که در این صورت روش درمانی با توجه به شرایط کودک از طرف پزشک تعیین می‌شود؛ اما نگران کننده نیست زیرا نسبت به قبل از درمان، روند بهبودی سریعتر و بهتر خواهد بود. پس بهتر است تا زمانی که شرایط بیماری کودک بدتر نشده است، هرچه سریعتر به متخصص و جراح ارتوپد کودکان مراجعه کنید.
